Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Systemyiichrodzaje–podstawowepojęciaidefnicje
23
widzeniawwiększościprzypadkówstrukturęotoczeniainstytucjonalnegotwo-
rząelementyocharakterzenormatywnym,awięcwartościującym.Natomiast
instytucje(wujęciuogólnym)możnatraktowaćjakoregułygrykształtującerelacje
pomiędzyróżnymipodmiotamiwprocesiegospodarowania.Dlategonowaeko-
nomiainstytucjonalnabadazjawiskazzakresumikroekonomii.
Wrzeczywistościekonomiczno-społecznejwystępujewielośćelementów
iróżnorodnośćcelówrealizowanychprzezsystemy.Jeżeliwramachdane-
gosystemudlarealizacjiszczególnegoceluzostanąprzypisaneodpowiednie
organizacjewrazzichotoczenieminstytucjonalnymtworzącespójnącałość,
tomożemywyróżnićwnimpodsystemy.Zkoleijeżeliwdanympodsystemie
uwzględnionyzostanieogół„organizacjiwytwarzającychokreślonyrodzajpro-
duktulubusługi,łączniezichinstytucjonalnymzapleczemwspierającym,jak
dostawcy,płatnicy,instytucjenormotwórcze”(C.Włodarczyk,S.Poździoch,
2001,s.25),stosującychzbliżonetechnikiwytwarzaniairealizującepodobne
zadania,totakisystemmożnaokreślićjakosektor.
Sektoremgospodarkinarodowej,wktórymogniskująsięjednocześnie
problemyekonomiczneispołeczne,jestsektorpublicznywrazzeswojąstruk-
turąorganizacyjnąiotoczenieminstytucjonalnym.
1.2.2.Systemekonomicznyijegorodzaje
Zakreszjawiskekonomicznychorazzakrespodejmowanychdecyzji
gospodarczychprzezposzczególnepodmiotyjestokreślonyprzezodpowiedni
systemekonomiczny.
Systemekonomicznypoprzezbezpośrednieipośredniepowiązaniaorga-
nizacjiiotoczeniainstytucjonalnegopozwalanarealizacjępodstawowych,
powtarzającychsięprocesówzachodzącychwgospodarce:produkcji,wymia-
nyipodziału,konsumpcji.
Najbardziejogólnadefnicjasystemugospodarczegogłosi,żesystemeko-
nomicznyto„układstosunkówiorganizacji,którykształtujeprawairegulacje
rządzącedziałalnościągospodarczą,determinujeprawawłasnościczynników
produkcji,rozdzielauprawnieniadopodejmowaniadecyzjiwzakresiepro-
dukcjiikonsumpcji,determinujebodźcemotywująceróżnepodmiotygospo-
darcze,awostatecznościrozstrzyga:co,jakidlakogomabyćprodukowane”
(P.A.Samuelson,W.D.Nordhaus,2004,s.32).
Podstawowymkryteriumumożliwiającymokreślenierodzajusystemu
ekonomicznegojestpodziałuprawnieńdopodejmowaniadecyzji.Wyróżniamy
dwapodstawowesystemyekonomiczne:
-systemzdecentralizowany,wktórymuprawnieniadopodejmowaniadecy-
zjinależąwyłączniedoposzczególnychproducentówikonsumentów;
-systemscentralizowany,wktórymuprawnieniadopodejmowaniadecy-
zjinależąwyłączniedocentralnejadministracjipaństwowej.
Systemzdecentralizowanycharakteryzujegospodarkęrynkową,wktó-
rejprocesyekonomicznerealizująsięnaposzczególnychrynkach,natomiast
systemscentralizowanyodnosisiędogospodarkinakazowej.Obawymienione
systemysąsystemamiteoretycznymi,któreułatwiajązrozumieniedziałania
