Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
ŁukaszHardt
wa-Debreu,byłastosunkowojednorodna.Sytuacjazaczęłazmieniaćsięodpocząt-
kulat70.iróżnorodnośćpodejśćbadawczychwramachekonomiizaczęławzrastać
(pojawiłysięnoweteorie).Wzrostróżnorodnościniemusibyćjednaktożsamyze
wzrostempluralizmuwramachteoriiekonomii,gdyżpluralizmteoretycznyodno-
sisiędoocenywartościującejstanuróżnorodnościteorii.Innymisłowy,zplurali-
zmemmamydoczynieniawtedy,gdypozytywnieoceniamywystępującąróżnorod-
nośćteorii,gdyżnp.możeonasłużyćzwiększeniumożliwościbadawczychekono-
mii[Mäki1997,s.39].Zgodnieztądefinicją,możewystąpićtakasytuacja,gdy
różnorodnośćteoriibędzieznacząca,alepluralizmbędzieograniczony,tj.domino-
wałbędziepogląd,zgodniezktórymwielośćteoriijestniepożądana.Zjawiskota-
kiewystąpiłowekonomiilat70.XXw.,dlategoteżwdalszejczęściartykułubę-
dziemyanalizowalitezmianywramachteoriiekonomii,któredoprowadziłydojej
większegozróżnicowania,alektórewpoczątkowymokresienieprowadziłydo
wzrostupluralizmu4.
Powyżejzaznaczyliśmy,żeswoistymdesygnatemzróżnicowaniajestsamateo-
riaiopisaliśmypojęciazróżnicowaniateoriiorazpluralizmu.Zaznaczyliśmyrów-
nież,żeteorianaukowajestszczególnegorodzajurelacjąprzyczynowo-skutkową
łączącąexplanandumzexplanans.Wzwiązkuzpowyższympojęciezróżnicowania
teoriimusiodnosićsiędotejrelacji.Wzrostzróżnicowaniawramachdanejteo-
riimożeoznaczaćzwiększenieliczebnościzbioruzdańopisującychto,copotrze-
bujewyjaśnienia(explanandum);lubteżrosnąćmożeliczebnośćzbioruzdań,
którewyjaśniająopisanywexplanandumzbiórwydarzeń(explanans)5.Innymi
słowy,wzrostzróżnicowaniateoriiekonomiimożepolegaćnazwiększaniujej
zakresu,awięcnaanalizowaniuzapomocąnarzędziekonomicznychcorazwięk-
szejliczbyzjawiskempirycznych,którewcześniejniebyłyopisywanemetodami
charakterystycznymidlaekonomii.Jednocześniewzrostzróżnicowaniamożepo
prostuodnosićsięrosnącejliczbynarzędzibadawczychstosowanychwekonomii.
Przykłademtegoostatniegomożebyćchociażbyzastosowanieteoriigierweko-
nomii;natomiastprzykładempowiększeniazakresuteoriiekonomiimożebyć
dodaniedojejexplanandumproblemówzwiązanychzwystępowaniemasyme-
trycznejinformacji.Wsytuacji,gdyrośnieliczbaelementówobydwutychzbio-
rów,tj.explanandumorazexplanans,możnamówićorosnącymzróżnicowaniu
teorii.Wartozastanowićsięjednaknadtym,cobędziesiędziałozróżnorodno-
ściąteoriiwprzypadku,gdyrósłbędzieexplanans,alejejexplanandumbędzie
corazmniejsze.Przykłademtegozjawiskamógłbybyćhipotetycznyodwrótod
ekonomicznegoimperializmu–bogactwonarzędzi(modeli)zwiększyłobysię,ale
4Uwagatanieoznacza,iżwzrostpluralizmumożebyćwyłącznieefektemwiększegozróż-
nicowaniateorii;rosnącypluralizmmożebyćrezultatemzmianchociażbywfilozofiinauki
iwtedymacharakterpostulatywny,gdyżpostulujezwiększenieróżnorodnościteorii,która
wdanymmomencieróżnorodnąniejest(non-actualplurality)[Mäki1997].
5Napotrzebyprezentowanegotutajpodejściametodologicznegozakładamy,iżelementy
explanandumsąodsiebieistotnieróżne,awięc,iżniemożnaichpogrupowaćwodrębneklasy
(classesoffacts)[Mäki2007,s.7].Powyższenieoznacza,iżdaneelementywzbiorzeexplanans
niemogąbyćemergentnymipewnychbardziejfundamantalnychzjawisk,awięc,iżmogąulegać
tzw.unifikacjiontologicznej[Friedman1953,s.33].
