Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wpływglobalnegokryzysubankowegonabankowośćcentralną
I.Nowecechyobecnegokryzysu
147
Latem2007r.bankicentralneskutecznieopanowałypoczątkowąpanikę,którą
wywołałyobawy,żewieleinstytucjifinansowychmożeponieśćdużestratyna
rynkustrukturyzowanychinstrumentówkredytowych.Takżerokpóźniejbanki
centralnezareagowaływsposóbzdecydowanynazaburzeniawywołaneupad-
kiemLehmanBrothers.Mimoto,wogólnymodczuciupozostałowrażenie,że
bankicentralnebyłyzaskoczonekryzysem,jakiwystąpił.Wczęścibyłotowyni-
kiemodmiennościobecnegokryzysufinansowegoitowarzyszącejmurecesjiod
pozostałychrecesji,którewystąpiływokresiepowojennym.
Jużw2002r.PaulKrugmannapisał,mającnamyślikonsekwencjepęknięcia
bańkiinternetowej:„Toniejestnawettakarecesja,jakąprzeżyłtwójojciec,lecz
taka,jakąprzeżyłtwójdziadek”[Krugman2002].Irzeczywiścietakbyło.Recesje
poIIwojnieświatowejwynikałygłówniezestopniowegoprzegrzewaniasięko-
niunktury,copowodowałowzrostkosztówkrańcowychispadekzyskowności
produkcji.Wprawdziewyprzedzającepodwyżkistópprocentowych,dokonywane
przezbankicentralne,przyspieszaływejściegospodarkiwrecesję,alesamarece-
sja–dziękistabilizującemucharakterowipolitykipieniężnej–bywaławzględnie
łagodnaikrótka.
DlaczegoPaulKrugmanuznałrecesję,którazaczęłasięw2001r.zainnąod
pozostałychpowojennychrecesji?Dlatego,żebyłaonawprawdziewzględnie
łagodna,podobniejakpozostałepowojennerecesje,alejejprzyczynyprzypomi-
nałyXIX-wiecznerecesje,którebyłyefektemspekulacyjnegoprzeinwestowania
wsferzerealnej[Hayek1931;White2004].Towłaśnieupodobniałojądorece-
sji,jakiezdarzałysięwXIXw.,gdykoniunkturazałamywałasięwskutekprze-
inwestowaniawsferzerealnej–cowtedydotyczyłoczęstobudowyliniikolejo-
wych–asamozałamaniekoniunkturypoprzedzałyspekulacyjnezakupypapie-
rówwartościowych,którychemisjafinansowałategorodzajuprzedsięwzięcia
[DeLong1990].
Pojawiłysięjednakwtrakcierecesjiz2001r.takżenoweelementy,które
zjeszczewiększąwyrazistościąuwidoczniłysięwtrakcieobecnejrecesji.Już
wczasierecesjiz2001r.przyczynąspekulacyjnychzakupówpapierówwarto-
ściowychbyławdużejmierze„inżynieria”finansowa,którawprowadzaławbłąd
inwestorównarynkukapitałowym.Wprawdziewowymczasie„inżynierią”fi-
nansową–wformietworzeniaodrębnychspółekiemitowaniaprzezniestruk-
turyzowanychpapierówwartościowych–zajmowałysięgłównieprzedsiębior-
stwa,którezdobyłypodtymwzględem,jakEnron,złąsławę[Newman2006],
alejużwtedybankiinwestycyjneodegrałyistotnąrolęwtworzeniusięspekula-
cyjnegoboomunagiełdzie.Starającsięzarobićjaknajwięcejnapośrednictwie
przyplasowaniunarynkuemisjiakcjinowychspółektechnologicznych,stoso-
waływtymcelu–podobniejakprzedobecnymkryzysem–marketingnasta-
wionynamaksymalizowaniesprzedażypapierówwartościowych,anienaobiek-
