Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Ekonomista”2021,nr6
http://www.ekonomista.info.pl
Inmemoriam
723
newnioskiwyciąganezKornaiowskiejteorii.Teraz,niestety,zastanawialiśmysię,
czytetransformacyjnesukcesynaszychojczyznudasiępodtrzymaćwobliczuata-
kunieliberalnejdemokracjiiekonomicznegopopulizmu.Kornaibardzomocno
przeżywałiznieukrywanyminegatywnymiemocjamiodnosiłsiędorządówpartii
Fideszwjegokraju,któreniebezpowodukojarzyłymusięzrządamipartiiPiS
wmoim.
Urodzinowymprezentemodemniebyłspecjalnieprzygotowanyreferat–jak
tojubilatzzadowoleniemokreślił,Hszytynamiarę”(tailor-made)–ochińskiej
transformacji(Kolodko2018).Akuratwtejsprawie–chińskichreformorazistoty
chińskiegoustroju–mamyróżnepoglądy.OileKornaitwierdzi,żeChinywyeli-
minowałyzpowodzeniemmiękkieograniczeniabudżetowe7–jednązgłównych
kategoriiwjegoteoriinierównowagi(Kornai1986)iwrezultaciepozbyłysięnie-
doborów,przechodzącdefactodokapitalizmu,czegojegozdaniemdowodziwięk-
szościowyudziałprywatnejwłasnościśrodkówprodukcji(Kornai2008),jatwier-
dzę,iżudałosiętamwyeliminowaćsystemowedlasocjalizmuniedobory,tworząc
nowy,odmiennyzarównoodsocjalizmu,jakikapitalizmuustrójzwpełnizlibera-
lizowanymicenami,aleniewpełniutwardzonymiograniczeniamibudżetowymi.
Ponadtouważam,żetoogromnaprzesada,gdyKornaigłosi,iżcelemHPrzy-
wódcówwspółczesnychChin(ł)jestzajęciepozycjihegemonicznegoprzywódcy
globu”(Kornai2019).Uważam,żeichdążeniemjestponowneuczynienieChin
wielkimi,aleniekoszteminnychnarodów,leczprzezproduktywnąsynergię
znimi.AktywnośćzagranicznąChin,wtymśmiałąInicjatywęPasaiSzlaku,na-
leżypostrzegaćjakośrodekdorozwiązanianarastającychproblemówwewnętrz-
nychprzezpodtrzymywaniekoniunkturygospodarczej,aniejakorodzajnowego
międzynarodowegoekspansjonizmu.Niektórzysiejąstrach,inniłudząsię,żeoto
nadchodziPaxSinica.Bynajmniej.Możemynatomiastpokładaćpewnenadzieje
wfakcie,żewrazznieuchronnierosnącąroląChinnaglobalnychpolachpoli-
tycznymiekonomicznymzczasemkrajtenbędziewstanieprzekazaćniektórym
innymczęściomświataprzynajmniejczęśćswoichumiejętnościodnośniedodo-
brychpraktykwsferzedziałańzbiorowych.
Kornaisłuszniepisze,żezachodniintelektualiściHnietylkozaprobatąobser-
wowalitransformacjęChin,leczrównieżaktywnieprzyczynilisiędotychzmian”.
Jarównieżwjakiejśskromnejmierzebrałemwtymudział,alezasadniczonie
zgadzamsięztwierdzeniem,żeHponosimymoralnąodpowiedzialnośćzato,iż
nieprotestujemyprzeciwkozmartwychwstaniuchińskiegopotwora”.Popierw-
sze,niemażadnegopotwora.Podrugie,większośćznaskwestionujekonkretne
błędyreformstrukturalnychiwadypolitykigospodarczejorazsugerujewłaściwe
kierunkizmian.ToChińczycysąautoramiswegowielkiegosukcesugospodarcze-
go,aczkolwiekniebezwpływuzagranicznejmyśliekonomicznej.Gdybyjejnie
posłuchali,zwłaszczawewcześniejszychfazachrynkowychreform,sytuacjatam-
7Poglądutegoniepodzielająniektórzyautorzy,twierdząc,żemożnaprowadzićpolitykęelastycznych
cenrównowagioczyszczającychrynekrównieżwwarunkachmiękkichograniczeńbudżetowych(Nuti2018;
Popov2014).
