Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28|rozdziałpierwszy
monii),przekształcającysiębeztruduwelegijnerozczarowanie.
Wpodobnychkategoriachnapięciemiędzyelegiąaidylląinter-
pretowałSchiller,piszącwswejrozprawie:WJeślipoetawtenspo-
sóbprzeciwstawianaturęsztuczności,aideałrzeczywistości,że
przeważaprzedstawieniepierwszegoelementuiupodobaniewnim
stajesięuczuciemdominującym,wówczasnazywamgopoetąele-
gijnym.Takżetenrodzaj,podobniejaksatyra,dzielisięnadwie
klasy.Albonaturaiideałsąprzedmiotemsmutku,cozachodzi
wtedy,gdynaturajestprzedstawionajakoutracona,aideałjako
nieosiągalny,alboinatura,iideałsąobiektamiradości,gdysą
przedstawionejakorzeczywiste.Wpierwszymwypadkubędzieto
elegiawwąskimtegosłowaznaczeniu,wdrugim–idyllawzna-
czeniunajszerszym”(Opoezji…,s.258).Poetaelegijnyjestzatem
twórcą,którynieustanniestajepostronietego,costraconebądź
nieistniejącewsposóbmaterialny,zmysłowy.Wybieranaturę
(wszkicuOpoezjinaiwnejisentymentalnejjesttowłaściwiesy-
nonimutraconejharmonii)przeciwWsztuczności”,azatem–prze-
ciwregułomizasadomsztuki.RezygnujeteżzWrzeczywistości”,
ponieważjestonasferądziałaniarozumu,wiążesięzoświeceniem
iodczarowaniemświata,odcięciemczłowiekaodtego,coniewin-
ne.Wybierazatoideał,któregocharaktermożnabyokreślićjako
spekulatywny.Wobuzatemprzypadkachświatzamieszkiwany
przezpoetęustępujewartościomalbojużnieistniejącym,albojesz-
czenieosiągniętym.Towarzyszytemupoczuciesmutku(wówczas
mamydoczynieniazelegiąwłaściwą,Wwwąskimtegosłowazna-
czeniu”)bądźnadziei,będącesygnałemszczególniepojętejidylli.
Wartotunietylkopodkreślićfakt,żeidyllaSchilleramarysele-
gijny,aleiprzypomnieć,iżwymykasięonatopicearkadyjskiej,
takistotnejwrozważaniachBrodzińskiego38.Zadaniepoetysenty-
mentalnegoniepolegajedynienapowrociedokrainydzieciństwa
–takipowrótmiałbybowiemcharakterregresywnyibyłbyoku-
pionyutratątego,coczłowiekzyskałwświecienowoczesnym
(Schillermanamyślizdobyczeintelektuorazmoralności).DoAr-
kadiiwrócićjużzatemniemożna(naskutekzupełnejprzemiany
rzeczywistości),aleinietrzeba(bopowrótbędzietylkokolejną
stratą).Lepiejwięc,itakijestobowiązekpoetysentymentalnego,
korzystajączezdobyczyumysłuspekulatywnego,odbudowaćArka-
