Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
elegijnośćromantyczna
|
29
dięwprzyszłości–należyzatemwyruszyćwpodróżdoElizjum39.
Niemożnośćzadomowieniasięwczasieteraźniejszym,deklarowana
zarównoprzezSchillera,jakiprzezBrodzińskiego,okazujesięwięc
zgubna–nacouwagęzwróciłtakżeJeanStarobinski:WZepchnię-
tawobszarśmierciiprzeszłościidyllastajesięelegią,«sentymen-
talnym»poematem,wyrażającymtęsknotęiżal.Idyllarzutowana
wprzyszłośćogromniejeiprzeradzasięwutopię,wwyimaginowaną
konstrukcjęświatapogodzonego.Iwjednym,iwdrugimwypadku
umysłpogrążasięwkontemplacjibrakującegomudobra:tego,cze-
gojużniemabądźjeszczeniema.Umysłdajesięopętaćnieobec-
ności,niekończącejsięrefleksjinadpożądaniem,którenieznajdu-
jeprzedmiotównaswąmiarę”40.
Wliteraturzeocharakterzeelegijnymkluczowajestwięcreflek-
sjanadczasem,nadstosunkiemteraźniejszościdoprzeszłości
iprzyszłościoraznadświadomościąbraku.Niejednokrotniełączy
sięznimiświadomośćkłamstwasztuki,którausiłujeuczynićobec-
nymcoś,cojużnieistniejealbojeszczesięniepojawiło.Ani
widylli,aniwutopiiniemawięcmiejscanaoczekiwanąprostotę
czyoptymizm;obieformyprzenikaświadomośćelegijna,świado-
mośćstratybądźbraku41.
Wyostrzonejwrażliwościnaupływczasutowarzyszywelegii–
wspomnianejuż–przywiązaniedomiejscorazcharakterystyczna
przestrzeń.Brodzińskipodkreślanawet,iżWniejestobojętnymdla
poetyelegicznegoczasimiejsce,wktórymscenęswojęwystawia.
–Wieczórinoc,owachwilaciszyisamotności,odpowiadająca
stanowijegoduszy,jestmunajmilszą”(Oelegii,s.195).Idealną
porądlapoetyelegijnegojestjesień,miejscemzaś–ustronnabądź
odludnanatura(naprzykładcmentarz,ruinylubceleklasztorne
–zob.Oelegii,s.196).Tępredylekcjędoprzestrzenimrocznych
czynieoswojonychdoskonalewidaćteżwrozwojusztukiogrodów.
OtóżschyłekXVIIIwiekuwiążesięzcorazmniejszymzaintereso-
waniemogrodamifrancuskimi,któreustępujątakzwanymogrodom
angielskim.Sielankowośćtychdrugich,Wwymykającasięinieosią-
galna–piszeStarobinski–budzitęsknotęzaniemożliwym
pojednaniem.Tamdoznajemyszczęścia,któregotematemjestbrak
szczęścia”
42
.Wmalarstwietęnostalgicznąświadomośćdobrzeilu-
strujestosunekdoprzedmiotów,szczególniezaśdoruin,które
