Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
Odsamegopoczątku,świadomigłębokichdewastacji,jakichdokonaławojna
wsubstancjikulturyizdającsobiesprawęzichnieodwracalności,owi(spadkobiercy
rodzinnejEuropy)naogółniepoddawalisięzniewoleniuidostępnymiśrodkami
stawiali(przezroczystetamy)obowiązującejsocrealistycznejdoktryniesowieckiego
krojuzmajstrowanejprzezŁunaczarskiego,ŻdanowaiJekatierinęFurcewą–od
roku1960przezczternaścielatżelaznąrękąwładającąsowieckimMinisterstwem
Kultury,doktryniezdzikimsamozaparciemwdrażanejunasprzezministraWło-
dzimierzaSokorskiego.
Tenswoistyopórwyrażałsięchoćbywprowadzaniemwobiegczytelniczyzna-
komitychprzekładówzachodniejliteraturysensustrictopięknej–prozyipoezji,
onieocenionymznaczeniudlakształtowaniasmakuliterackiego,atakżedzieł
krytycznoliterackichifilozoficznych.WLubliniemymłodzi–jużostrzącypióra
iprzymierzającyliterackiepióropusze–czytamyidyskutujemydziełatakichko-
ryfeuszy,jakRogerCaillois,GeorgesBatailleiClaudeLévi-Strauss.Uobecniasię
wPolscepiśmiennictwoGeorgesDumézila,GastonBachelarda,RenéGirarda,
AndréMalreaux,Jean-PaulSartre)a(tenniezewzględunaswojekomunistyczne
filiacje,leczmożeprzedewszystkimnarozprawęWyobrażenie.Fenomenologiczna
psychologiawyobraźni,wyd.pol.1970)iAlbertaCamus.
Womalmasowychnakładachiszerokimspektrumintelektualnymwydajesię
pracemyślicielikatolickich–wybitnegotomistyÉtienneGilsona,JacquesMarita-
ine)aorazkontrowersyjnegojezuityo.PierreTeilhardadeChardin.Temuostatnie-
musekundowałunasrówniekontrowersyjnypaleontologks.WłodzimierzSedlak
–twórcapolskiejszkołybioelektroniki.
Niesądzę,abytamojaperspektywabyłaspecjalnieskrzywionaówczesnąmoją
przynależnościączyaspirowaniemdookreślonegointeligencko-artystycznego
środowiska,takżedziśpostrzegam,żecałatawydawniczadziałalnośćprzedrokiem
1981byłacichąformąobronyliteraturyisztukiprzedsocrealistycznymtwardo-
głowiem,zniewoleniemumysłu,ściśnięciemgardławolnejpieśni,innymisłowy
projekcjąwolnościbynajmniejnieiluzorycznej.Wrezultaciemusiałotodoprowa-
dzićdopowstaniajawnejjużwobecdekretowanychprzezPartiędyrektywopozycji
intelektualnejitozarównolewicowej,jakprawicowej.
Nieuchronniezaczęłojużdawaćznaćosobieswoiste(zmęczeniemateriału)–
kryzysspołecznyipolitycznadegradacjasystemuwyprowadziłyartystówikrytykę
zakulisy.No,możeniewszystkich,boiwśródpisarzy,malarzy,krytykówznajdą
sięklakierzyibałwochwalcyurojonejjedyniesłusznejRacjiStanu,zniewolone
umysły,starzyinowijudaszekorniewyciągającydłońposrebrniki.Towłaśnie
wskutekichnachalnejobecnościnapolitycznejscenieartystycznaKreacjaijej
siostraInterpretacjarozdzieliłysię,lekceważącwięzykrwi.
Krytykidealny?Zpunktuwidzeniatwórcytoktośspolegliwie,cowżadnymra-
zienieznaczysłużalczo,towarzyszącyjegodziełu.Wydobywającyjegosensynieko-
niecznieuświadamianeprzezsamegoautora,aktórekryjąsięwtkancedzieła,oma-
wiającyjeiinterpretujący.Ktośzdystansowany,zachowującywobectwórcyijego
dziełaautonomię,więctakżeniezwiązanyinteresamikorporacyjnymi,politycznymi,
marketingowymi,towarzyskimiijakimikolwiekinnymipozaartystycznymi.Wiedza
przedmiotowa,metodologia,kryteriaocenytopodstawowewyposażenieBwarsz-
tatu”krytycznego.Same,jakwidaćoczywistości,októrecoraztrudniej.Aleitaki
zestawniejestrozstrzygający,bowistocieoklasiekrytykadecydujewrażliwość
jegokubkówsmakowych.Tak,dobrysmak,kulturaliteracka,tojestto.Iwżyciu
