Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
krytyka
zarządzającychświadomościązbiorowąPolaków.Dziwnietoprzypominasystem
miniony.
Wsytuacji,gdynoweSalonySztukiwypełniausłużnyszepttejalbotamtejlub
zgołajeszczeinnejdworskiej(alemałodwornej)kamaryli,pytanieokrytykówklasy
KazimierzaWyki,ZbigniewaBieńkowskiego,KrzysztofaMętraka,AndrzejówKi-
jowskiego,FalkiewiczaiMencwela,LudwikaFlaszenaczyRyszardaPrzybylskiego,
wydajesiębyćwołaniemnastepie:BJedźmy,niktniewoła”.
Niechajnikogoniezwiodąpublikowanenaróżnesposobyopinieoksiążkach,
oliteraturzeisztucewogóle.Tepublikowanenałamachnadalstarającychsięutrzy-
maćwysokiestandardymiesięczników,takichjakBOdra”,BTwórczość”,BZeszyty
Literackie”czydwumiesięcznikBTopos”,zewzględunaichżenująconiskienakłady
Boświecają”kulturalniejedyniegarstkętychzresztąjużBoświeconych”ispełniają
oczekiwaniasamychzainteresowanychbiorącychudziałwtejgrze:prozaików,po-
etów,plastykówimuzyków,nieprzekładającsięnasensustrictokształtowanie
ogólniejszychgustówczyliterackichopinii.Krótkobiorąc–krytykaistnieje,ale
jakbynieistniała.Taksamojakliteratura:jestijejniema.
Jestiniejestnawetta,którą(promuje)Telewizjapodhasłem:(Niemaciebie
wnaszymokienkupisarzu/malarzu/muzyku–toznaczy,żeniemaciebiewcale,nie
istniejesz).Tozaledwiedrobneniedopatrzenie,żeprzedprogramemnieukazujesię
planszaztymprzesłaniem,conieznaczy,żeononieistnieje.Boistniejewgłowach
telewizyjnychpańipanówodkultury,którzyzkoleiwypełniająnimgłowyrodaków,
realizującstrategicznekoncepcjetelewizyjnego(upowszechnianiasztuki).
Trudnowodniesieniudoplejadykrytykówsprzedcezurystanuwojennegoza-
kładaćjakieśhurra-kontestacyjneskłonności,przeciwniewszyscyonizostaliska-
żeni(ukąszeniemheglowskim),którewrozumieniuCzesławaMiłosza,biorącrzecz
najogólniej,oznaczałointelektualnądeprecjacjęjednostkiijednoczesnepodłącze-
niejejdoRozumuKolektywnego,czyli(umysłuzniewolonego)niezdolnegodostrzec
różnicymiędzyBogiemaHistorią,prawdąifałszem,nierozróżniającegokoniecz-
nościodwolności.Wwiększościwjakimśstopniuwpisywalisięoniwpeerelowską
wizjękulturyisztuki,byćmożeniektórzywprzekonaniu,żedziałająwimięjakiejś
iluzorycznej(wyższejkonieczności),wybierająBmniejszezło”.
Należyjednakzauważyć,żemimokomunizacji,anawetbolszewizacji,inteligen-
cja,aprzynajmniejjejtrzon–intelektualnaelita–nieuległapresjiijakbyzastygła
wswoichestetycznychimoralnychracjach.Ci,coprzetrwalihekatombęniemieckiej
okupacjiistalinowskąeksterminację,aktórzybylijużduchowo,fizycznieiintelek-
tualnieuformowanijakospadkobiercycałejintelektualnejipatriotycznejnarodowej
tradycji,przyczymówpatriotyzmnaturalniesięwpisywałwpoczuciewspólnoty
zeuropejskątradycjąumysłową,zcałą,jaktopięknieujęłarównieżMariaCzapska
wtytuleswojejksiążkiwspomnień,(rodzinnąEuropą).Onitowłaśniewczasach
socrealistycznejunifikacjipodtrzymywalietos(przedwojennej)kultury,aprzynaj-
mniejmocnowyidealizowanyijużanachronicznyjejobraz.
Wieluznich,repatriantówzWilnaiLwowa,szczególniezwiązanychztamtej-
szymiuniwersytetamiiszkolnictwemwsposóbnaturalnykontynuowałoswąmisję
nauniwersytetachTorunia,Lublina,Krakowa,WrocławiaiGdańska.Inniznaleźli
wróżnysposóbzatrudnieniewnowopowstającychwydawnictwach,takichjakwar-
szawskiBCzytelnik”,BPaństwowyInstytutWydawniczy”(PIW)czychociażbyPAX,
wKrakowieBWydawnictwoLiterackie”iOficynaBZnak”,weWrocławiunatomiast
znalazłwrazzrzesząlwowskichrepatriantównowedlasiebiegniazdoZakładNa-
rodowyim.Ossolińskichwobydwudawnychfunkcjachbibliotekiiwydawnictwa.
12(2/2015)
