Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
woda
Rozanow,mającuchonarytmibiegsamegożycia,nurzasięwsamejjegotreści,
aleteżprzycałejjegobuntowniczejpostawie,np.wobecreligiiiKościoła,pozosta-
wałzaprzysięgłymkonserwatystą;zwolenniktradycyjnejliteratury–Karamzin,
Puszkin,Lermontow,Turgieniew,Gogol,Tołstoj,Dostojewski15,naogółnieakcep-
tującynowychtendencjiiprądówsztukiiliteraturyjemuwspółczesnychtwórców,
jakchociażbysymbolistówiakmeistów,reprezentowanychprzezAchmatową,
Błoka,Siewierianina,BriusowalubChodasiewicza,niemówiącjużofuturystach
spodznakuMajakowskiegolubo!zgrozo–WielemiraChlebnikowa.
JulienGracqkonserwatystąniebył–odczuwairozumiejakmałoktozewspół-
czesnychpisarzyfrancuskichduchadanegosobieczasu,uważnyobserwator,acz,
sceptykznatury,niekoniecznieużytkownikliterackichnowinek,mimozaszuflad-
kowaniagoprzezczęśćkrytykidosurrealistów(zatakiegobowiemuważałgoAndré
Breton!),zdalaodwszelkichszablonówiliterackichograniczeńtwórczychpodąża
lubprzynajmniejstarasiępodążaćswojąwłasnąścieżką,anawetjeśliczujenaniej
tchnienieprzeszłości,towłączają,jakczynitowBliskichwodachwbiegiobrazy
teraźniejszości.PrzeszłośćwujęciuGracqamacośwspólnegozrozumieniemjej
przezC.K.Norwida:Przeszłośćjestidziś,itedziśdaléj:Zakołamitowieś.Nie–
jakieśtam...coś,gdzieś.Gdzienigdyludzieniebywali!16.
Aleteżsięodróżnia,bowiemwydajesiębyć–przynajmniejniektórymzjej
świadków,czymożenawetwjakiśzagadkowyihermetycznysposóbtakżeuczest-
ników:
[ś]jakkartkowany[ś]albumrodzinnychfotografii,opowiadającnamoprzeszłości,leczprze-
szłościwyblakłejijakbywytartejjużzżywychzdarzeń,choćwciążjeszczeniewypowiedzianieosobistej,
przekazujenam,wrazzkrzepiącązakorzenienia,ówniezwykłytonbladouśmiechającegosięjesz-
czewiędnięcia,takowemiejsca,uchylającprzednamitajemniczorąbekzasłonyprzyszłości,niosą
wsobiezapowiedźkolorównaszegoprzyszłegożycia;wkontakciezziemią,którazostałanamwszak
przyrzeczona,wszystko,cownasściśnięte,rozprostostowujesięjakpłatkijapońskiegokwiatuwwo-
dzie[…]17.
Narrator-wioślarz–obokEvredrugibohaterutworuGracqa–wistocierzeczy
pozostajezrzekąwsymbiotycznymzwiązku,jejbiegowi/płynięciuodpowiadajego
własnykrwiobieg,obydwateżpozostająpodwpływemksiężyca,podlegająciule-
gającjegolunicznymmocom.Jednakżemimotooddzielonyodniejdrewnianym
dnemiburtamizaznaczawtensposóbswojąodrębnośćiniezależność,tymsamym
utożsamiającsięzarchetypicznymwzorcemlermontowskiegoBsamotnegożagla”
symbolizującegosamotnośćczłowiekawobecnaturyorazswoistyjejizolacjonizm.
Nierozpoznającswojegowłasnegopiękna,naturaniewieteżnicotym,żeludzka
jegopercepcjasprawia,iżczłowiekpostrzegasiebienietylkojakojejorganiczną
cząstkę,aletakżewjejpięknieniczymwzwierciadledostrzegawłasnepiękno,
świadomwszak,żejakpięknonaturyrównieżijegojesttym,coprzemija,dlatego
ludzkiemuistnieniu,życiustaletowarzyszyniepokój:Белеетпарусодинокой...
|Samotnyżagielwniebiostoni/Bielejenabłękiciefal./Skądpłynie?dokąd?za
czymgoni;Kujakimbrzegombiegniewdal?18.Natoutajone,niewyartykułowane
pytaniepojawiasięjednakodpowiedź:
15ŻonąWasilijaRozanowabyłaPolina[Apolinaria]Susłowa,starszaodniegoo16lat,wieloletniako-
chankaFiodoraDostojewskiego,copodobnomiałomiećdecydującywpływnadecyzjeRozanowa,en-
tuzjastypoglądówiliteraturyFD,opoślubieniuSusłowej,nazywanejteżlekceważącoSuslichą.
16C.Norwid,Wierszewybrane.KlasykaPolska,WybóriopracowanieJ.W.Gomulicki,Warszawa2000,
s.110.
17J.Gracq,Bliskiewody,s.69.
18FragmentwierszaMichałaLermontowaŻagiel,przeł.B.Szwarc(1865).
21(3/2017)
