Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WitoldWirpsza
PodobnieopisujeswojąobozowąrzeczywistośćwliściedoprofesoraLudomira
Różyckiego:
Bardzoprzepraszam,żezajmujęPanapodobnymigłupstwami–alejestemwdośćprzykrejsy-
tuacji.–Czasspędzam,jakkażdyjeniecna...spędzaniuczasu(podkreśleniewtekście–W.W.).Piszę
sporoi,zdaniemosóbkompetentnych,corazlepiej.Ostatniowykończyłemcyklwierszyokobietach
biblijnych(26I1943)13.
Prowadzeniekorespondencjizludźmi,którychokreślićmożnajakouczestników
polskiegożyciakrajowegomusiałozdawaćsięswegorodzajureceptąnaodizolowa-
nieodspołeczeństwa,bieżącychsprawnarodowych,politycznychikulturalnych;
łącznikiemzeświatem,odktóregoWirpszazostałprawiecałkowicieodcięty.Poraz
pierwszyzesposobnościwysłanialistupoetaskorzystałwlistopadzie1942roku–
wdośćniespodziewanychokolicznościachnapisałwtedywiadomośćdoswejprzy-
szłejżony,MaryliKureckiej.Miesiącpóźniejrozpocząłkorespondencjęzeswoim
ojcem.Pierwszezapisanewliściesłowazdająsiępotwierdzaćwcześniejszedo-
mysłyopogarszającymsięsamopoczuciupsychicznymiemocjonalnymWirpszy:
BKochanyTatusiu!ZadwatygodnieŚwięta!Jużczwartezkoleipozadomem.Nie
znaczyto,żejasięzałamałem,bootoumnietrudno,aległupiosięjakośrobina
sercu”(10XII1942)14.
Jednaknawetprowadzenieepistolograficznejkonwersacjiwiązałosięzkonie-
cznościąspełnieniapewnychwymogów,którenarzucaliwówczasniemieccyoku-
panci,czymożeraczejnadzorcyoflagu.Przedewszystkimnależyzauważyć,żejeńcy
mielidodyspozycjiograniczonąilośćpapieru,naktórymmoglispisywaćswojelisty.
Ponadtomusielizmieścićsięwwyznaczonychwszablonielinijkach(dwadzieścia
pięćwierszy)orazpisaćcienkimołówkiemkopiowym15,którywraziekonieczności
mógłbyćłatwozamazanyrękącenzora16–jesttopośredniąprzyczynąwielowar-
stwowościorazskondensowaniatreści,którezawartesąwlistachWirpszy.Ponadto
każdyzjeńcówBmiałprzezdłuższyczastegosamegocenzora(który–przyp.ML.)
wzwiązkuztymmógłbyćdobrzeobeznanyztematykąkorespondencjiswoich
«podopiecznych»”17.NajednejzfotokopiilistudoMaryliKureckiejzauważyćmoż-
nazresztąpozostałośćpooperacjiwymazywaniatreści,ponieważcenzorWirpszy
wykreśliłniemalżetrzylinijkitekstu(s.52).
ListyzoflaguWirpszyodznaczająsięjeszczejednądystynktywnącechą,amia-
nowicietym,żesąonejedyniepołowąprowadzonychprzezautoraPomarańczy
nadrutachdialogów–niezachowałysiębowiemżadnelisty,któredocierałydo
przebywającegowoflaguWirpszy.Wiemywprawdzie,żepoetaniepozbywałsię
ichnabieżąco,gdyżwielokrotniewlistachdoKureckiejopisywałrytualnywręcz
aktponownejlekturycałegozbiorukorespondencji,niemniejtrudnookreślićmo-
ment,wktórymlistyzostałyzagubionelubzniszczone18.Odbiorcamawięcokazję
13Tamże,s.173.
14W.Wirpsza,dz.cyt.,s.150.
15Każdylistoznaczonybyłnasamejgórzeinformacjądlapiszącego:BNatejstroniepiszewyłącznieje-
niecwojenny!Pisaćtylkoołówkiem,wyraźnieinadliniami!”(Informacjapojawiałasięrównieżwję-
zykuniemieckim:BAufdieseSeiteschreibtnurderKriegsgefangenel.DeutlichnurmitBleistiftaufdie
Zeitenschreiben!”).
16K.Grabowski,Czasżycia.Wspomnienia,Staszów1996,s.34.
17Tamże,s.34,cyt.za:D.Pawelec,Posłowie,w:W.Wirpsza,dz.cyt.,s.216.
18PiszenatentematwswoimprzedsłowiuLeszekSzaruga:BDlaczegozatem(listy–przyp.ML.)sięnie
zachowały?Otóżdwalataprzedśmierciąmamazaczęłarobićporządki,conazywała«zawiązywaniem
kokardek».Systematycznieniszczyławszystkiepapieryizapiski,którychniechciałaposobiezostawiać.
Irzeczywiście:pojejśmiercizastałemwbiurkuinaregałachidealnyporządek–pozostałotylkoto,co
miałopozostać.Jeślizatemowelistysiępowojniezachowały,należyprzypuszczać,iżzostaływtrakcie
tychporządkówunicestwione”.
23(1/2018)
