Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
IzabelaPajdała
(ur.w1973r.
wLegnicy)
–eseistka,
historyksztuki
idziennikarka.
Wroku2012
wyróżniona
wkonkursie
dziennikarsko-
-literackim
BNarew–ludzie,
kultura,przyroda”,
wkategoriiesej.
Współpracuje
zmiesięcznikiem
BArteon”oraz
PolskimRadiem.
ElizabethBishop
dobnieuBishopświatjestpełenzjawiskgotowychdoupoetycznienia.Każdywyci-
nekrzeczywistościstajesięwartuwagi,niemusionbyćnawetestetyczny.Poezję
Bishopczytasiętak,jakwciemniczekasięnawyłaniającesięzdjęcie,ażpojawi
sięodbicieminionejrzeczywistości.Powoli,liniazalinią,słowoposłowiewyłania
sięobraz.Towywoływanieobecnościjestbardzosubtelnąchwilą.Podobniewier-
szeBishopsą,jakbybyłyzawieszonepomiędzyBtobyło”,świadectwemwidzenia,
minionąprawdą,asztukąijejmagią.BZfenomenologicznegopunktuwidzenia
moczaświadczeniaprzewyższamocreprezentacji”5–przekonujeBarthes.Czyli
nazdjęciachniemamydoczynieniazobrazemprzeszłości,alewidzimyjąsamą.
Niemogącjednakuczestniczyćwniej,stwarzamydziękifotografiiiluzję.Nicnie
jesttakie,jakiejest,pomimożezdjęciepoświadczyłonamprawdę.Czyotakiefekt
wywołaniachodziłoBishop?Towsumiegrapomiędzywidzialnymaniewidzialnym,
rzeczywistościąinierzeczywistościąpołączonezpragnieniembezpośredniości.
Fotografiaskłaniadobezpiecznejwiarywrealność,którawydajesięrównocześnie
takbliska,jakiobca,żeażfikcyjna.S.Sontag,analizującelementyfotografii,zau-
waża,żeobejmujeonadwawielkieobszary:poszukiwanieprawdyizaświadczanie
oniejorazkreacjęrzeczywistości.Możewżyciuniechodzioistotneszczegóły,ale
oprzebłyskinazawszeutrwalone?
Tajemnica
DianeArbus,znanaamerykańskafotografpowiedziałakiedyś:BZdjęciejest
tajemnicąpokazującątajemnicę,imwięcejcimówi,tymmniejwiesz”6.Ipoezja,
ifotografiazatrzymujączas–tworząkrótkiechwileintymności.Chybatylkowpo-
ezjiifotografiimożnaznaleźćróżnicęmiędzytym,nacosiępatrzyatym,cosię
widzi.Fotografiapowodujepoczucienieśmiertelności.PodobnieBishop:takkon-
struujezdania,jakbybyływolneodwyrokówlosu,anawetgdysąjużmartwym
ciałem,tozapamiętujejetak,jakbybyłynieśmiertelne.Wszystkiefotografiemówią
mementomori.BFotografiatorejestrśmiertelności”7–mówidobitnieSontag.Dla
Cartier-BressonarobieniezdjęćtoBodnajdywaniestrukturyświata–odkrywanie
czystegopięknaformy”8,ujawnianie,żewtymcałymchaosiekryjesięporządek.
Powściągliwośćiprostota,nienatarczywenasycenieinformacjątworząuBishop
poetyckieobrazy,którezasadniczoniesąsymbolami,azwykleprzejawamiświata
widzialnego,odczuwalnegoisłyszalnego.Symbolicznyichcharakterjestwyczu-
walnyBpomiędzy”tworzącymisięliniapolinii,zdaniepozdaniu–obrazami.
Analizującobrazfotograficzny,Barthesrozróżniadwaelementymogącewy-
stąpićwzdjęciu,studiumipunctum.Oilestudiumuzależnionejestodkulturowej
umiejętnościczytaniazdjęć,otylepunctumjestelementem,któryprzykuwauwagę
ijestistotązdjęcia–obrazu.Etymologiczniepunctumtoukłucie,użądlenie,rana,
punkt.Tocoś,conasprzeszywa,możepowodowaćbólicierpienie.Odczuciepunc-
tumwzdjęciutojakwłóczniaAchillesa,któranietylkozadajerany,alejestteż
naszymjedynymlekarstwempotrafiącymuleczyć.Tak,wierszeBishopzawierają
owopunctum,sąjakdobrzenaświetlonyiwywołanynegatyw,wktórymkażdy
kadrnamiwstrząsa:
BMożebyćwewnątrzpełnyalbopusty
[...]
5R.Barthes,dz.cyt.,s.36.
6J.Kosidowski,Zawód:fotoreporterzy,Warszawa1984,s.95.
7S.Sontag,Ofotografi,s.80.
8Tamże,s.111.
28(2/2019)
