Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RadekBruch
AndriejPłatonow
Naduszylżejsięrobi,awgłowie
myślsięlęgnie...
NamarginesieCzarodziejskiegopierścieniaAndrieja
Płatonowa
Niemawątpliwości,żeautorsłynnegoWykoputotwórcabardzowszechstron-
ny.Pisałpowieści,opowiadania,eseje,artykułyprasowe,interesowałsięteatrem,
stworzyłteżjedenaściescenariuszyfilmowych.Manakoncietakżebaśnieichoć
niebyłtojegoBkoronnydystans”,jegotwórczośćwtymgatunkujestnatylenie-
konwencjonalna,żenapewnozasługujenauwagę.
PodobnopoprzeczytaniujednegozjegoopowiadańStalinmiałnapisaćnamar-
ginesieksiążkiBSwołocz!”.Płatonowszczęśliwieuniknąłwtedyzatrzymania,alestał
sięobiektemustawicznychatakówprasowych.Jegodziełniemożnabyłodrukować,
askonfiskowane,niepublikowanerękopisyodnajdywałysiępowielulatach(już
pośmiercitwórcy)wjegoaktachprowadzonychprzezTajnyWydziałPolityczny
OGPU.Płatonowutrzymywałsięzpisania,azatem,żebyjakośegzystować,musiał
zacząćpodejmowaćtematyBalternatywne”,znaleźćjakąśniszę,któraniebędziebu-
dziłazastrzeżeńcenzorówikrytyków.
W1934rokubrałudziałwwyprawiedoTurkmenistanu,zorganizowanejprzez
ZwiązekPisarzyZSRRwcelustworzeniaalmanachunadziesięciolecieradzieckiego
Turkmenistanu.Almanachukazałsięwtymsamymroku,awnimopowiadanieTa-
kyr(znanewPolsceztłumaczeniaSewerynaPollaka),pierwszyodtrzechlatopu-
blikowanyutwórPłatonowa,którydziękitejpodróżybliżejzainteresowałsięfolklo-
remikulturąturkmeńską.WefekcienapisałopowiadanieDżan,ukończonew1938
roku,opartenamotywachlegendyoduszyposzukującejszczęścia.Utwórtenjest
zarazemalegorycznąopowieściąodramatycznychlosachnarodużyjącegonaazja-
tyckiejpustyni,ajegopełnytekstukazałsiędługopośmiercipisarza.Płatonow
powracałjeszczedoAzjiwlatach1935i1936.
W1946rokuurodziłasięcórkapisarza,Masza,imożnaprzypuszczać,żejej
przyjścienaświatzainspirowałopisarzadopodjęciabardziejaktywnychpracwdzie-
dzinietwórczościdladzieci.Rokpóźniej,kiedyukazałsięzbiórPtakOgnisty-Jasny
Sokół,czytelnicypoznalipierwszeprawdziwiebaśniowedziełoAndriejaPłatono-
wa.W1948rokupisarzopublikowałbajkęDwieokruszyny–odrobiniechleba
iziarnkuprochu,żyjącychoboksiebiewbrodziemyśliwego.RecenzentBPrawdy”
oskarżyłgowtedyo...tanipacyfizm1.W1949rokupowstałtombaszkirskichbaśni
ludowych,anastępnieukazałasięposzerzonawersjazbioruPtakOgnisty-Jasny
Sokół(podtytułemCzarodziejskipierścień).Utworyzpograniczanoweli,baśni
iprzypowieścifilozoficznej–UlaiPodróżwróblaukazałysięnatomiastwZSRR
dopieropośmiercipisarza.
Potemnawielelatjegodokonanialiterackiewtymgatunkuusuniętezostały
wniepamięć.Byłotakpraktyczniedomomentu,kiedyredagowaniemjegobajek
ibaśnizająłsięMichałSzołochow,któryw1970rokuogłosiłZaczarowanypierścień
1AndriejPłatonow.Kalendariumżyciaitwórczości,w:BLiteraturanaŚwiecie”nr7/1996.
29(3/2019)
