Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
zilustracjamiI.Kononowa.PracePłatonowadoceniłtakżeSergiuszZałygin,pod-
kreślając,jakbardzowyróżniająsięonenatleinnychdokonańwtejdziedzinie2.
Polskiczytelnikteżmusiałpoczekaćnapierwszeprzekładybaśniowychdzieł
Płatonowa.Wybitnypolskitranslatoribadacztwórczościtegopisarza,RenéŚli-
wowski,najpierw(w1971roku)zamieściłwpiśmieBNurt”,swojetłumaczeniebaśni
Bezrączka,atrzylatapóźniejwydawnictwoCzytelnikoddałodoksięgarńzbiór
Czarodziejskipierścień,zawierającydziewięćutworówprzełożonychprzezŚli-
wowskiego.
WposłowiudotejksiążkitłumacztakcharakteryzujestylPłatonowa:B(...)na-
czytawszysięrosyjskichklechdibaśniludowych,pracowiciespisanychizebranych
wtrzechtomachprzezdziewiętnastowiecznegohistorykaifolklorystęAleksandra
Afanasjewa,atakżewewspółczesnychzbiorkachfolkloruworoneskiego,Płatonow,
poprostuopowiedziałposwojemuniektóreznich,wykorzystująccharakterystyczne
dlagatunkuakcesoria,motywy,wątki,sytuacjeitd.Ajednakbaśnieopowiedziane
przezniegomająswójwłasnyodrębnycharakter,własnynastrójistyl,specyfikę,
niełatwądolapidarnegookreślenia.Wszystkieelementy,wszystkieczęściskładowe
baśniludowejsątuobecne,ajednakbaśniePłatonowaróżniąsięodklasycznych
pierwowzorów”3.
NiewątpliwiePłatonow,zachowującwiernośćwobecoryginału,nadawałba-
śniomwłasnykształtstylistycznyikompozycyjny.BożenaSzczerbiakzauważa,
żewybierałnajczęściejprzekaznieopracowanywcześniejliteracko,aBadaptując
itransformującstareludowewątki,nieograniczyłsiędousunięciaztekstówfolk-
lorystycznychśladówgwarowościioralności,nadaniaimzewnętrznejformyopo-
wiadanialiterackiego,cojestcelemadaptacji,będącejprzystosowaniembaśnilu-
dowejdonowegokontekstu,wjakimprzyjdziejejfunkcjonować”4.Badaczkado-
daje,żeposługiwałsięBwyraźnieodczuwalnąstylizacjąnafolklorbaśniowy,czego
przykłademsąm.in.(...)typowedlatekstówoludowejproweniencjiśrodkijęzy-
kowe:tautologie,epitetytradycyjne,deminutywa,dialektyzmy”5.
AutorWykopu,będącwiernytradycyjnejpoetycegatunku,dodawałodsiebie
noweelementy.Byłprzekonany–jakuważająŚliwowskiiinnikrytycy–żetakie
Buwspółcześniające”zabiegisąuzasadnione.Uważał,żewtensposóbdasięura-
towaćodzapomnieniaprzekazludowy,aleprzekonywałteż,żepisarzmożebyć
współautorembaśni.Dlategoodnajdujemywjegobaśniachm.in.autorskieafory-
zmy.WPleciudzepojawiasięnaprzykładmyśl,żekiedyczłowiekwysłuchabajki,
Bnaduszylżejsięrobi,awgłowiemyślsięlęgnie”6.
Bohaterpozytywny,czylitypowafigurawbajkach,uPłatonowamacharakter
bardziejskomplikowany.Jestniejednoznaczny,złożonyzdefektówiwad,zdolny
doczynówzłych,anawetokrutnych7.Chłop,któryjestbohaterembajkiBezrączka,
jestbezwzględnywobecsiostry,którąobarczawinązaśmierćswegomalutkiego
syna.Zabierajądolasuikażejejpołożyćgłowęnapniu,apotemciosemtoporapoz-
bawiająrąk.Mimowszystkotakbrutalnierozpoczętaopowieśćkończysiępozy-
tywnymakcentem–kolejnymaforyzmem,zawartymwmorale.BNieszczęściechoć
2RenéŚliwowski,BaśniowyświatAndriejaPłatonowa,posłowiedoCzarodziejskiegopierścienia,
Warszawa1974,s.127.
3Tamże,s.128.
4BożenaSzczerbiak,ProblematykaprzekładuzbiorubaśniCzarodziejskipierścieńnajęzykpolski,
w:BActaUniversitatisLodziensis.FoliaLitterariaRossica”,nr01/1999,Łódź,s.148.
5Tamże,s.148.
6AndriejPłatonow,CzarodziejskiPierścień,Warszawa1974,s.97.
7Tamże,s.128.
