Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MarekNowakowski
(1935-2014)-
pisarz,publicysta,
scenarzysta.
LaureatNagrody
Fundacjiim.
Kościelskich
(1968),Nagrody
Kulturalnej
Solidarności
(1982),Nagrody
Literackiejmiasta
st.Warszawy
wkategorii
BWarszawski
twórca”(2010).
Nominowanydo
NagrodyLiterackiej
Nikezatom
Empire.Dzięki
zbioromopowiadań
takim,jakTen
staryzłodziej
(1958),Benek
Kwiaciarz(1961),
Gdziejestdroga
naWalne?(1974),
KsiążęNocy(1978)
czyGrisza,ja
tiebieskażu(1986)
uznanyzamistrza
małejformy.Przez
latawspółpracował
zparyskąBKulturą”.
Pozaoficjalnym
obiegiemibez
pseudonimuwydał
w1982rokuRaport
ostaniewojennym.
Aresztowany
w1984roku
podzarzutem
Bpublikowania
oszczerczych
tekstów
dotyczącychustroju
iorganówwładzy
orazkolaboracji
zosobami
reprezentującymi
organizacje
zachodnie”.Jemu
poświęconyjest
niniejszynumer
(eleWatora).
MarekNowakowski
białostockiej,szczecińskiej,wrocławskiej,potemwpiśmieBObecność”,któreLot-
harHerbst,takipoetaidziałaczstanuwojennego,wydawałweWrocławiu,wBKul-
turzeNiezależnej”...
Mnóstwotegobyło-nieważne,omniejszymczyowiększymzasięgu,wszędzie
dawałem,nawetdopisemekmłodziutkichludziBSolidarnościWalczącej”wGdań-
sku.WielewydawnictwpodziemnychtenRaportobszedł:pierwszabyłaBNOWA”
iInstytutLiteracki,apotemzjawiłsięszereginnych:doliczyłemsiędwudziestu
kilkuwydańtychtomikówRaportu.Ipotemnastępnetomyszłyjużumniepłyn-
nie,bomiałem,powiedziałbym,erupcjęwstaniewojennym,czułemsięjakbyza-
gończykiem,którywalczywjakimśturnieju:taktomożnapoetyckookreślić.Ion
walczy,istarasiędokońcawalczyć-auważam,żenieBpłaszczyłosię”wtedymoje
pisanie,takjakoceniam[je]polatach:dojakiejśrolipropagandowej,użytkowej,
naszczottegospołeczeństwawalczącegozkomunizmem,przeciwstanowiwojen-
nemu.Myślę,żebyłyonejednakliteraturą.Niebyłypropagandąwimiędobrej
sprawy,alebyłyliteraturą,będącwjakiśsposób-propagandądobrejsprawy,tak
bymtonazwał.
Noinastępneksiążkiteżtakjuższłyparami:jednawInstytucieLiterackim,druga
wjakimśpodziemiuwydawniczym,Notatkizcodzienności,takibyłtom,teżtyczył
stanuwojennego,Portretartystyzczasudojrzałości,takieczystetomyczasustanu
wojennego,jakDwadnizAniołem,Grisza,jatiebieskażu,Karnawałipost–
ijeszczecośpewniebyło.Jajużniepamiętamniektórychtytułów,proszęwybaczyć,
bodośćdużonapisałemijużwielelatpiszę,niejestemarchiwariuszemswojej
drogipisania,ależebyjeszczeto[wszystko,copowiedziałem-K.Samsel]reasu-
mować-to,nacowskazałemprzedchwilą,jestmoimzdaniemnajważniejszym
moimudziałemwopozycjiantykomunistycznej,dotegorzeczsprowadzęściśle,po
latachtooceniamjakoswójwkład,lepszyczygorszywsensiejakościliterackiej,
alerzeczywiściewkład...
KS:Docenianoksiążkiztegookresunietylkoprzezczytelników,przez
wolnąkrytykęliteracką,nietylkoprzezfakt,żedoczekałysięszeregu
przekładów,alerównieżprzezpolicjępolityczną...
MN:Tak,toznanefakty-wpierwmniedługoobserwowano,wzywano,dopyty-
wano,dlaczegopiszę,rewidowanodom,szukającrękopisów.Oczywiściejatetek-
styrozmieszczałemumiejętnie,żebynieBwpadły”tejeszczeniedrukowanewręce
niepowołane-leżałyumniewdomumaszynopisytekstówwykorzystanych,które
teżbraliitotrwało,itrwało,potemmniezatrzymywano,bojeździłemnapotajemne
(czyteżpółpotajemne,boKościółbyłopoką)spotkanialiterackie,wogólespotkania
ludziwolnych,więcjeździłempotychkościołach,poróżnychprywatnychmiejscach,
poWarszawie,tobyłemwŁodzi,toweWrocławiu,togdzieśwGrudziądzu,wTo-
runiu-ipodrodzemniezatrzymywano,jakieśBczterdzieściosiem”,jużniebędę
otymmówił,botojesthistoriaszerokoznanawszystkimbojownikompodziemia,
którzywięcejmielikosztówswojejwalkiniżja,iwiększeponosilikonsekwencje,
bardziejbrutalne,ostrzejsze-[chodzimioto-K.Samsel]tylko,żewpisujesię
towłaściwiewramyogólnegosystemurepresjiiograniczaniawolności,zduszania
opozycjiwtamtychczasachpodwładzągenerałaJaruzelskiego,któregociąglenie-
którzynazywająKonrademWallenrodem,comoimzdaniemjestbardzochybionym,
fałszywymporównaniem,złąmetaforą.
Skończyłosiętowszystkoaresztowaniem,uwięzieniemnakilkamiesięcymojej
skromnejosobypodzarzutem,żefałszywieBraportuję”orzeczywistości.Nazwano
tobardzoświetnie,wykorzystalimójtytułRaportuostaniewojennym,czylipod-
34(4/2020)
