Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
LeszekSzaruga
KarlDedecius
Dedecius,Miłosz,Różewicz
1
BodajtoGoethepowiedział,iżtylerazysiężyje,ilesięznajęzyków.Jużchoćby
ztegowzględujestKarlDedeciusczłowiekiemokilkużywotach,zaśodwóch–
zcałąpewnością,gdyżzrównąswobodą(iswadą)poruszasięwprzestrzenipol-
szczyznyiniemiecczyzny.Ichoćtytułjegoautobiografii–EuropejczykzŁodzi
–możewydaćsięirytujący,toprzecieżniemasięczegoczepiać.Łódźniejest,
coprawda,miastemtakegzotycznym,jakchoćbySingapur,leczdlawieluludzi
ZachoduwciążjeszczewydajesięleżećniewEuropie,leczgdzieśubileones,De-
deciuszaśmategodoskonałąświadomość,gdyżnależydotychNiemców,którzy
nietylkonaowymdzikimwschodziemająsweżyciorysowekorzenie,lecztakże
wkładająogromnywysiłekwdowodzenie,żePolskajednaknależydoEuropy,apo
ulicachWarszawyjakdotądniespacerująbiałeniedźwiedzie,coniedlawszystkich
obywateliBstarej”Uniijestoczywistością.Byćmożetowłaśnieichnależyoswoić
zmyślą,iżEuropejczykzŁodzijesttakimsamymEuropejczykiem,jakonisami,
iniejestzjawiskiemsensacyjnym.
AutobiografiaDedeciusazaczynasięodtejchwili,wktórejjegorodzicewroku
1912zpodmiejskiejosadyzdecydowalisięwyruszyćdoBziemiobiecanej”.Łódź,
miastowielokulturoweiwielojęzyczne,byławięctymmiejscem,któreukształtowało
jegowyobraźnię.UrodzonyjużwPolscewroku1921,ukończyłpolskieGimnazjum
im.StefanaŻeromskiego,gdzieteżporazpierwszywypraktykowałswezdolności
translatorskie:BPierwszympolskimpoetą,któregowierszprzetłumaczyłemwszko-
le,byłJanKochanowski–złacinynaniemiecki”–pisze,wyraźniebawiącsiępa-
radoksalnościątejsytuacji,alezarazemwskazującprzecieżnawspólne,łacińskie
korzenieobuliteratur,któredojęzykównarodowychdochodziłyprzezłacińskiczy-
ściec–toprzezowomediumobajęzykizfazyoralnejdocierałydopiśmienności.
PowracającpolatachdoPolskiidoŁodzi,nazywaDedeciusswerodzinnemia-
stoBmatczyzną”:BŁódzkiejszkoleprzedewszystkimzawdzięczamwychowaniedo
współżyciaiwspółpracyzludźmiróżnychnarodowości,różnegowyznania,różnego
pochodzenia,różnychpoglądów.Miastumojejmłodości,Łodzi,zawdzięczamrów-
nieżwłaściwystosunekdopracy,docodziennychobowiązkówiodpowiedzialności”.
Oczywiście–niesposóbniedostrzecwowejBmatczyźnie”Dedeciusakolejnegodo-
pełnienia–obokGombrowiczowskiejBsynczyzny”–dlapojęciaojczyzny:tuzresz-
tąporazkolejnywidaćskłonnośćautora(cowszakznamionujetakżejegobogatą
eseistykę)dogiersłownychiliterackichaluzji.Imożetolepszyterminodniemiec-
kiegosłowaHeimat,jakimzazwyczajokreślasięwtymjęzykuprzestrzeńniedość
dokładnieoddawanąprzezpolskąBmałąojczyznę”.
Wowejłódzkiejszkole,jakwewszystkichszkołachpolskichokresumiędzy-
wojennegoniemogłozabraknąćkultuPiłsudskiego,taksilnego,Bżenawetumiar-
kowaniezainteresowanypolitykągimnazjalistaniemógłprzejśćobojętniewobec
tejpostaci”.Nicwięcdziwnego,żepodziesięcioleciach,gdybyłjużuznanymtłu-
maczempolskiejpoezjiodorobkuniemalniemożliwymdoogarnięcia,wjednym
zantykwariatówmusiałaprzykućjegouwagęwydanawEssenwroku1935książka
zawierającapismaMarszałka:BMojezdumieniebyłojeszczewiększe,gdyzoba-
czyłemprzedmowyiwprowadzenia”.Otóżwprowadzenienapisanezostałoprzez
37(1-2/2023)
