Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
WinfriedLipscher
Sacrumiprofanum.Różnice
wmentalnościPolakówiNiemców
CobynatopowiedziałKarlDedecius?
Częstopadastwierdzenie,żePolacyiNiemcynależądotegosamegokręgu
kulturowego,majątesameeuropejskiekorzenieitymsamymjakosąsiedzizbytnio
sięnieróżnią.Uwagawzasadzietrafna,aletylko–wzasadzie.Przypatrującsięza-
chowaniomPolakówiNiemcówzbliska,obserwujemyspororóżnicwmentalności
obunarodów.Dlategowartozadaćsobiepytanie,naczymteróżnicepolegają.Jeżeli
my,Niemcy,wybieramysiędoPolski,wcześniejniewielesięnadtymiróżnicami
zastanawiamy,bowiemniewiemy,żetakiewogóleistnieją,alejakjesteśmyjuż
namiejscuizostajemyskonfrontowanizkonkretnymżyciemPolaków,zaczyna-
mysiędziwić,żeteróżnicejednaksą,małotego–sąznaczne.Niewiemyjednak,
dlaczegotakjest.Wodwrotnymkierunkujestpodobnie,Polacyteżsiędziwią,gdy
przebywająwNiemczech.
PolskajestjedynymkrajemEuropyołacińskiej,śródziemnomorskiejkulturze,
aleosłowiańskiejduszy.Wtymstwierdzeniuzamykająsięwspomnianeróżnice.
Anam,ludziomzZachodu,brakjestkluczadoodczytywaniajedynejwswoim
rodzajupolskiejduszy.Najlepiejzobrazowaćtomożnanaprzykładach.Weźmy
dziedzinępolskiegosacrum,tenzupełnieniepowtarzalnyfenomen,któryjestza-
uważalnywkażdejdziedzinieżycia,choćPolacysamiztegoniezdająsobiesprawy,
chybażemieszkajązagranicą,gdziewszystkojestinneniżunichsamych.
Polskiesacrumniekończysięnadziedzinachżyciareligijnego,naprzeżywaniu
doznańiuczućzwiązanychzwiarą.Sacrumpolskierozciągasiętakżenaprofanum,
toznaczynadziedzinęświecką,doktórejprzykładowonależystosunekdoOjczyzny.
TuchodziomiłośćdoOjczyzny,opatriotyzm,owolnośćlubteżopodejściedo
symbolinarodowychjakflaga,godło,hymnnarodowy.Polacymajądotychspraw
stosunekwręczsakralnyiodnosząsiędonichzwielkąpowagąiszacunkiem.Tak
bywawPolscezokazjiważnychrocznic.Każdywielubsiędomyśla,żewNiemczech
jestnawskrośinaczej.Wiążesiętopoczęścizhistoriądrugiejwojnyświatowej.
OjczyznajakopaństwoniecieszysięwNiemczechdobrąkoniukturą.Inaczejrzecz
masię,gdychodziotakzwanyHeimat–sątostronyrodzinne.Atozkoleiludzie,
przykładowozWarmii–skądjapochodzę–wiedządobrze.
KarolWojtyłapisałkiedyśwjednymzeswoichpoematów:
Ojczyzna–kiedymyślę–wówczaswyrażamsiebieizakorzeniam,
mówimiotymserce,jakbyukrytagranica,którazemnieprzebiegakuinnym,
abywszystkichogarnąćwprzeszłośćdawniejsząniżkażdyznas:
zniejsięwyłaniam...gdymyślęOjczyzna–byzamknąćjąwsobiejakskarb.
Pytamwciąż,jakgopomnożyć,jakposzerzyćtęprzestrzeń,którąwypełnia.
TojestmyślenieoOjczyźnienasposóbsakralny,patriotyczny.Tutajniechodzi
osprawyreligijne.Polakczęstokładzierękęnasercuimówi:BJestempolskimpa-
triotą”,albo:BJa,jakopolskipatriota,mówięci...”.Tozachowaniezrodziłosięprzez
wieki,szczególniepodczasrozbiorów,następniepodczasokupacjihitlerowskiej
lubpanowaniakomunizmu.Zaczasówkomunistycznychniekiedybywałemtego
świadkiemnaimprezachprzyzasłoniętychoknachizamkniętychdrzwiach.Przy
