Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
JorgeLuisBorges
ZmieniającysięstosunekBorgesadonaturytekstu,azarazemjegoprzekładu
nainnyjęzykjestwidocznywjegopróbachtłumaczenianahiszpańskitomiku
poetynajbardziejbodajprzezniegocenionego–ŹdźbełtrawyWaltaWhitmana.
Porównanieprzekładówtychsamychwierszy,którepowstaływodstępieponad
czterdziestulat,dajepojęcieoewolucjipodejściaBorgesadoliteraturyidosztuki
przekładu4.Planprzełożeniategodziełachodziłmupogłowiejużwpołowielat
20.(awięcjeszczewokresieBautobiograficznym”),leczgotowetłumaczenieukazało
siędopierowroku1969.OilewpoczątkowejfaziefascynacjipoetabyłdlaBorge-
sauosobieniemnarodowegobarda,osobowościliterackiej,jakąsamchciałbysię
stać,otylewpóźniejszychlatachpostrzegapodmiotlirycznyŹdźbełtrawyjako
swoistąhybrydę–BzłożenieWaltaWhitmana-człowieka,WaltaWhitmana-mitu,
atakżeczytelnika”5.SwójprzekładwierszyWhitmanaBorgesuznałzaBinterpre-
tującąrekreację”.
Tłumaczeniezajmowałozawszeistotnemiejscewżyciuintelektualnymiarty-
stycznymBorgesa.Niestanowiłonigdyrolidziałalnościpobocznej–chałturyczy
teżćwiczenia.Wystarczywspomnieć,żekiedyw1953r.wliściedoorganizatorów
konferencjiprzedstawiałswojąbiografię,zacząłodpochwaleniasiętłumaczeniami
tekstówFranzaKafki,VirginiiWoolf,WilliamaFaulkneraiHenriegoMichaux.
PrzekładałtakżeopowiadaniaRudyardaKiplinga,RobertaLuisaStevensona,Ja-
mesaJoyce)a,EdgaraAllenaPoeorazwierszeAniołaŚlązaka,HermanaHessego,
WaltaWhitmanaiE.E.Cummingsa.Tłumacząc,stosowałwpraktycezasadęwier-
nościBideitekstu”–wielokrotniezmieniałcałefragmenty,skracał,przenosiłem-
fazęnainnyelement.Częstokroćzmieniałtytuł–przykładowoMinionsofMidas
(SłudzyKrólaMidasa)JackaLondonazmieniłnaConcentricDeaths(Koncentrycz-
neŚmierci).Tłumaczeniajegoautorstwa,przykładowoopowiadańKafki,noszą
dopisekBwersje”–zachęcającydoczytaniaichjakoosobnedzieła.
Borgesbyłtakżeotwartynamodyfikacjeswoichwłasnychtekstów.Chwaliłfran-
cuskieprzekładyswoichwierszyautorstwaNestoraIbarry,choćkrytycyuznalijeza
wyjątkowoniewierne.Bliskowspółpracowałzautoremprzekładówswoichksiążek
naangielski–ThomasemdiGiovannim.Jegotłumaczenia,częstodośćswobodne,
miałytęogromnązaletę,żepowstaływbliskiejwspółpracyzpisarzem.Miałytakże
pewnąwadę–zgodniezwoląBorgesa,zyskizichsprzedażybyłydzielonerówno
międzyautoraiwspółautora(tłumacza).Taniewygodnadlaspadkobiercówsytuacja
sprawiła,żepośmierciArgentyńczykaprzekładyautorstwadiGiovanniegoniebyły
wznawiane,zaśwksięgarniachpojawiłysięnowe,nieautoryzowanetłumaczenia
AndrewHurleya.Czytelnicymogąsiępocieszać,żezdaniemBorgesamogąistnieć
dwacałkiemodmienne,ajednakrównoprawnetłumaczenia.
Borgesrozpocząłswojąliterackąkarieręprzekłademiprzekłademjązakończył.
Ostatnimtekstem,któryopublikował,byłotłumaczenieEddymłodszej–dzieła
islandzkiegopoetySnorriegoSturlusonanapisanegowjęzykustaronordyckim–
ostatnim,któregosięnauczył.
4TękwestięszczegółowoanalizujeEfrainKristalw:Invisiblework...,ss.46-57.
5BorgesatEighty,s.136,za:Invisiblework...
4(2/2013)
