Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
BLISKIIDALEKI
niamałomieszczańskiej,spetryfikowanejtradycji(odjejobyczajowościseksualnejporeligijną),
dokrytykicywilizacjitechnicznejwywierającejpresjęnailośćiefektywność,wreszciekwestio-
nujesytuacjępolityczną,wktórejjednostkaludzkastajesięzakładnikiemideologii,azbiorowość
zamienianajestwniewolnikówprodukcjiprzemysłowejlubkonfliktuzbrojnegolOstatecznie
nadziejanazmianęstatusquowiążesięzrewolucyjnądestrukcjąlCharakterystyczne,żeto,co
minione,pisarzokreślamianemnkroniki”(Kronikazzamierzchłejprzeszłości—głosipodtytuł
Zmór…),sugerującodniesieniedoczegośarchaicznegolNatomiastto,conajbardziejwspółczesne
(ukazywaneprzyużyciurozmaitychtechnikwMotorachiMartwymmorzu…),zostajewpisane
wdelegitymizującybunt,ustawiającyrzeczywistośćjakocośniedoprzyjęciadlaartysty,którego
moralnysprzeciwprzenosisięnaprotestspołecznyl
Zmiana,którądziśokreślilibyśmyjakomodernizację,nieprzebiegadrogąprostejewolucji
naukowo-technicznejtowarzyszącejnmartwemumorzu”politycznejstagnacji,alejestwymuszo-
naprzezwstrząsspołeczny,rozbijającypodwalinynierównościiopresywnościlWlatachtrzydzie-
stychmiałatobyćreakcjanakryzysiwynikającyzeńfaszyzmlSądytakieczytelnesąwówcze-
snychwypowiedziachartystycznychipublicystycznychZegadłowicza,idziświdzimy,dojakiego
stopniapisarztrafnieprzewidywałnadchodzącewydarzenialBrałosiętorównieżzpostrzegania
roliartysty,którydążydoupodmiotowieniazbiorowości,chociażniewstarej,romantycznejwer-
sjiproroka,leczświadomegouczestnikadziałańskierowanychprzeciwwzbierającejwEuropie
falifaszyzmuwróżnychjegoodmianachlJesttodziałanieanalogicznedowcześniejszych,kiedy
pisarzjednoczyłsięzinnymi,zbeskidzkimipowsinogami,alboprzeztekstpastiszowyutożsa-
miałsięzegzotycznymi,odległymicywilizacyjnieMurzynamil(Współ)czucieoznaczałodlań
uczestnictwo,atozkolei—odpowiedzialnośćlByłatoteżjeszczejednapostaćznoszeniaantro-
pologicznejambiwalencjidaleki—bliski,odrzucony—akceptowany,obcy—swójl
ZaskakującajestwpisarstwieZegadłowicza,nierozpoznanawperspektywienajnowszychbadań,
problematykacielesnościlOwszem,pisanooerotyzmiewtwórczościZegadłowicza,lirycznym,ła-
godnymibrutalistycznym,znaturalizmuwywiedzionymlDostrzeganointersemiotycznezwiązki
tegopisarstwazplastyką,omawiająctekstMotorówigrafikęStefanaŻechowskiegolPisanooero-
tyzmie,bardziejskupiającsięjednaknasytuacyjnychgrach,emocjachzwiązanychzdojrzewaniem
biologicznymipodpatrywaniemdorosłych,zauważanoegzotyzm(naprzykładpostacipowieścio-
wejoznaczącymimieniuMaury),alecielesność,odbiegającaodwzorówmłodopolskich,wery-
styczna,sensualna,niekiedygroteskowopokraczna,karykaturalnyodpowiednikśrodowiskowej
mentalności,niedoczekałasiędotądwyczerpującej,nowoczesnejanalizylSferęseksualnąwiązano
zprowokacją,obyczajowąprzedewszystkim,rzadziejdostrzegającstylistycznyczystylizacyjnyjej
kształtlZawierałasięwtymmanifestacjaemocjonalna,światopoglądowa,zapewneelementyau-
toreklamy,awszystkoobliczonenawyeksponowaniemechanizmówwspółczesnejkulturypopu-
larnej,jejegzaltacjiczyafektacji;mówiącinnymjęzykiem—estetykicampowejlWtejprowokacji
rozpoznajemyteżekspresjęipozęartystybliższągestomStanisławaPrzybyszewskiegoniżStanisła-
waWitkiewicza,choćZegadłowiczświadomieporzucaopartenamłodopolskichwzorcachnawykil
Bliżejmudotakichprogramowychwypowiedzi,jakdawniejsze—GabrieliZapolskiejOczymsię
niemówiiOczymsięnawetmyślećniechce,czywspółczesnepowieściopolityce,azarazemJuliusza
Kadena-BandrowskiegopowieścizkluczemlSkandalpełniterazinnąfunkcjęniżskierowaneprze-
ciwfilistromartystowskiepozy,zyskujeprzedewszystkimcharakterideowy,politycznyl
