Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
WROWADZENIE
wspomnieniachchoregobohatera,wktórychwbrewpsychologicznemuprawdopodobieństwu
zdarzeniaprzebiegająnpokolei”lInformacjeautobiograficzneinreportażowe”(dotycząceśrodo-
wiskalekarskiegowKrakowieczyurzędnikówMinisterstwaKulturyiSztuki)zostająpodpo-
rządkowaneorganizacjiwspomnieńmieszającychrealiazfikcją,aponadtosilnieokreślonych
powieściową,mitologiczno-symbolicznązasadąwariacjinatematpoetyFałna(fauna)idzie-
więciukobiet—muz,atakżeramczasowychobejmującychdwadzieściasiedemlat(trzyrazy
dziewięć)14lSymbolicznywymiarnadanośmiercibohateranabarykadzie,zwłaszczażewcześniej,
wtrakciekolejnejprzygodymiłosnej,wzywagodowalkipukaniedookna—conasuwaskoja-
rzeniezdrugimkartonemzcykluLithuaniaArturaGrottgera,zatytułowanymZnak15lOiledla
Zmór…inspiracjąmógłbyćPortretartystyzczasówmłodościJamesaJoyce’a,otylewpływkompo-
zycjiUlissesanastrukturęiintertekstualnośćMotorówpozostajehipotetyczny16l
Silniejszeodnpisaniasobą”,utożsamiającegopodmiotfikcyjnyzrealnymautorem,jestabsorbo-
wanieprzeztekstpowieściidramatówzdarzeńzewnętrznych,wZmorach…ocharakterzelokal-
nymiautobiograficznym,wMotorachnatomiasttakżeocharakterzeogólnymiautobiograficznym
wmniejszymzakresieiwwymiarzenieciągłym(epizodybiografiiautorawhistoriiCyprianaFałna
zostałypołączonezezdarzeniami,wktórychpisarznieuczestniczył)lZkoleiwdramacieSindSie
Jude?elementyświatarzeczywistegoniesąautobiograficzne,wprowadzonezostałynapodstawie
informacjipośrednich,autoraniesposóbutożsamiaćzktórymkolwiekspośródsymbolicznychbo-
haterówlBiorącpoduwagępolitycznąwymowęostatnichsztuk(Pokójdziecinny,Domekzkart),
możnaprzypuszczać,żewprzeciwstawieniuracjiczynuwartościomartystowskimmógłzwyciężyć
wSindSieJude?reprezentantwalki17lGdybyjednakporównaćkompozytoraJakubaztegodrama-
14PersonalnedossierMotorówprzedstawiaKlSzymanowski:Narcyz…,sl232—238lOpróczpostacizkręgubli-
skichpisarzapojawiająsięosobyszerzejznane,naprzykładpsychoanalitykGustawBychowski,Profesor—Tadeusz
Tempka,lekarz—hematolog(zarazemstarszybratZygmuntaNowakowskiego),Minister—ZenonPrzesmyckil
SzymanowskiomawiateżrealiageograficzneiobyczajowelSzczegółytopograficzne,faktograficzneibiograficzne
odnosząsiędoświatarzeczywistegowpierwszejwersjipowieści,wdrugiejautobiografizmzostaniesilniejzakamu-
flowanyniżwZmorach…PorlMlWójcik:Wstęp…,sl28lWliściedoRuzamskiegoz22września1936rokupisarz
rozważa,czynieprzesłaćilustratorowiMotorówfotografiiosóbodpowiadającychpostaciompowieściowychkobietl
NadziewięćwyliczonychprzezZegadłowiczapierwszoplanowychbohaterektylkodwiesąfikcyjne,trzydrugopla-
nowe—wszystkieautentycznelŁącznieautordostarczyłjakomateriałdoilustracjiczternaściefotografiirealnych
postacilIlustracjeprzedstawiająceCyprianaFałnasąrozpoznawalnymiportretamiZegadłowiczalPorlElZega-
dłowicz,SlŻechowski,MlRuzamski:Korespondencja…,tl1,sl167,174—175lFaktograficzno-autobiograficzne
wątkiwMartwymmorzu…,następnejpowieścipisarza,zostanązastąpioneoderwanymimotywami,dającymisię
czytaćraczejjakoaluzyjneanalogieniżrozpoznawalneopisymiejsc,zdarzeń,postacilZkoleiwnieopublikowanych
Progach,ukończonychwlipcu1939roku,znajdujemystosunkowoczęstoodniesieniaautotematyczne,naprzykładdo
innychpowieściZegadłowicza,ukrytychpodfikcyjnymitytułamilPorlKlSzymanowski:Narcyz…,sl303l
15Analogiatakastajesiębardziejwyraźna,gdyuświadomimysobie,żealegoryzującainiekiedyfantasmagorycz-
nakreskaŻechowskiegowykazujesporepodobieństwodorealistycznego,nfotograficznego”symbolizmumalarstwa
Grottgeral
16Szymanowskipróbujeuzasadnićtoistniejącymod1927rokuprzekłademniemieckimiartykułamikrytyków
polskichlMitologizacjaCyprianaFałnaipróbystosowaniawMotorachstrumieniaświadomościmajątoprzypusz-
czenieczynićbardziejprawdopodobnymlPorlKlSzymanowski:Narcyz…,sl224—225l
17Do1929rokustrukturędramatówmisteryjnychZegadłowiczamodelowałaballada,wlatach1934—1940gatun-
kowąpodstawądramatówpolitycznych,takichjakWaszkorespondentdonosi(sztukaostrajkachchłopskichwMało-
polsceWschodniej)iDomekzkart,stajesięreportażlWSindSieJude?,oprócznapołyreportażowejautentyczności,
wprowadzonostereotypowąstylizacjębiblijnąiodwołaniadomłodopolskiejkonstrukcjibohaterów(jakwKlątwie
