Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WŁODZIMIERZPRÓCHNICKI:EMILZEGADŁOWICZ—PUNKTYWIDZENIA
iniepoznawalnym,żesymbolicznakonwencjonalizacjaaktywistyNatanaiartystyJakubawydała
musiękoniecznalLudzizagłębiowskichgettwrealistycznymujęciupokażedopierowopowiada-
niachoświęcimskichTadeuszBorowski,atakżeStanisławWygodzkil
Nieoczekiwanie,poprzeszłopółwieczu,pojawiłsięnowyprzekazdotyczącyMeryna,awkrótce
pojegoopublikowaniuujawnionezostałynieznanewcześniejdokumentylUrodzonyw1931roku
wKrakowieizraelskiinżynierHenrykSchönkerw1937rokuzamieszkałzrodzicamiwOświęcimiul
WspomnieniazatytułowaneDotknięcieanioła,spisanew2001roku,opublikowałczterylatapóź-
niejlOpisałwnichokupacyjnelosyswejrodziny,uwięzieniewgettachiobozachkoncentracyjnychl
Natletejopowieści,dającejsięzweryfikowaćdrogąporównaniazinnymiświadectwamiiźródłami,
pojawiasięwątekdziałańojcaautora—LeonaSchönkera,którykorzystajączakcjipodjętejprzez
MojżeszaMerina(pisowniaSchönkera),przyróżnychokazjachpróbowałratowaćludzilOśmioletni
wroku1939autorniebyłpewien,czywszystko,oczympisze,opierającsięnarodzinnychopowie-
ściach,istotniewyglądałotak,jaktozapamiętałlNanieprawdopodobną,naprzykład,zakrawahisto-
riawyjazdudoBerlinawceluprowadzeniazwładzamihitlerowskimirozmówwsprawieemigracji
ŻydówzterenówPolskiwcielonychdoRzeszylubzamienionychwGeneralneGubernatorstwo43l
PublikacjawspomnieńHenrykaSchönkeraprzyczyniłasiędoodnalezieniawniemieckich
archiwachmateriałówpotwierdzającychdziałaniapodejmowanewsprawienieudanejemigracji
ŻydówzeŚląskalPiszeotymArturSzyndlerwAneksiedotrzeciegowydaniaDotknięciaanioła44l
Wroku2008natrafiłnadokumentypochodząceznowojorskiegoarchiwumAmericanJewish
JointDistributionCommittee,zawierającelistywsprawieplanowanejemigracji45lWspomina
oroliMerinawdziałaniachzwiązanychzpróbąnielegalnegoprzerzuceniadzieciprzezSłowa-
cjędoPalestyny(styczeń—luty1940)orazoprzeniesieniuprzezeńbiuraemigracyjnegodoSo-
snowca(4luty1940)46lWewspomnieniachSchönkeranazwiskoMerinapadapodczasrozmowy
wBerliniejegoojcaLeona,prowadzonejzLeoBaeckiem,duchowymprzywódcąniemieckich
ŻydówlWynikazniej,żesosnowieckidziałaczjestosobąniepewną,krążąpogłoskiokontak-
tachłączącychgozNiemcamilLudziezSosnowcazkoleiopowiadająowładzyabsolutnej,jaką
sprawujenaterenieZagłębia,owysługiwaniusięNiemcom,podejmowanychprzezeńdziała-
niach,związanychzrozmaitymipróbamiemigracjiitpl,wreszcieojegoprawdopodobnymkońcu
woświęcimskimoboziekoncentracyjnymwczerwcu1943roku47l
43Tychspraw,działańMerina,amożeiSchönkera,dotyczyłprzytoczonyzapiswKronicegettawarszawskiego
Ringelbluma,datowanyna26,27kwietnia1940rokulOdnoszącysiędońprzypis(przypis1nasl127Kroniki…)infor-
muje,żeMojżeszMerynbrałpodobnoudziałwrozmowachwGłównymUrzędzieBezpieczeństwaRzeszy(RSHA),
nrzekomowsprawieemigracjiŻydówzkrajówokupowanych[…]byłprawdopodobniewBerlinieiwidziałsiętam
zAdolfemEichmannem”lHasłapoświęconegoMerinowiniemawPolskimSłownikuBiografcznymlBezwzględuna
przyczynybraktakirzucaświatłonaograniczonąwiedzęowielufaktachokresuokupacjil
44PorlAlSzyndler:AnekslW:HlSchönker:DotknięcieaniołalWarszawa2011,sl311—318l
45Innymźródłem,naktórepowołujesięSzyndler,jestmonografiaSlFriedländera:TeYearsofExtermina‑
tion.NaziGermanyandtheJews,1939—1945lNewYork2007,którejautordotarłdodokumentówzArchivesofthe
Holocaust.AnInternationalCollectionofSelectedDocumentslVoll10:AmericanJewishJointDistributionCommitteel
Part2lEdslFlDlBogin,SlMiltonlNewYork1995lPorlteżAlSzyndler:LeonSchönkerijegoplanemigracji
Żydówzrejencjikatowickiejzkońca1939rokulnStudiaJudaica”2009,nr1—2(23—24)l
46PorlAlSzyndler:Aneks…,sl316i318l
47Informacjeteioceny,bardziejszczegółoweniżwzapiskachRingelbluma,choćnaogółpokrywającesięznimi,
sąrelacjązbezpośrednichkontaktówzMerinemlPorlHlSchönker:Dotknięcieanioła…,sl43,51—53,58—65,
39
