Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
porozumienia
3
.Kategoriaobywatelstwarównieżwymagaodniesieniadoemocji,
aleniechodzituoczystosubiektywneodczuciajednostek,sympatieiantypatie,
aleouczuciatakiejaksolidarnośćczypoczuciesprawiedliwościspołecznej,które
sąpowiązanezistotnymidlanasinaszejwspólnotywartościami:
UObywatelisiętworzy,anierodzi.Czasamirobiątosiłyhistoryczne.
Wszczególnościwojnamożewywołaćpoczucieobywatelskiejprzynależ-
nościisolidarności,którewcześniejnieistniały.(ł)Najlepsząnadziejąjest
to,żeobywatelewspołeczeństwachdemokratycznychzostanąukształto-
wanipoprzezedukacjęwzakresiezasadsamorządności.(ł)Abytezasady
motywowałydodziałania,musząbyćzakorzenionewuczuciu,zktórymsię
nierodzimy.Auczućniedasięnauczyć;trzebajewyczarować.Tonajbliższa
cudowirzecz,jakaistniejewpolityce.Ponieważpodtrzymywanieuczuć
obywatelskichjesttaktrudne,demokracjepodlegająentropii”40
Abyuniknąćzagrożeniatrybalizmu,czylirozpaduwspólnotypolitycznejnaliczne
niepowiązanezesobągrupy,gdziepartykularneinteresywypierajądobrowspól-
ne,niemożnauznawaćemocjizasamodzielnekryteriumoceny.Uczuciamuszą
byćwpisanewszerszetłoznaczeń,któreCharlesTaylornazywahoryzontem
moralnymczłowieka
5
.Ideałautoekspresjiiautokreacji,wktórymtakistotnąrolę
odgrywająemocje,masensjedyniewówczas,gdyodniesiesięgodotego,cojest
znacząceioczymsaminiedecydujemy.Uczuciasąważnezarównozuwagina
to,doczegosięodnoszą,jakizuwaginasposób,wjakisięodnoszą.Kwestiete
postaramsięprzybliżyćwtymopracowaniu.Niniejszaksiążkaniejestpochwałą
populizmuanipodręcznikieminstrumentalnegowykorzystywaniaemocjiwce-
lukontrolowanialudzi.Pracatapowstałazmyśląprzygotowaniafilozoficznego
gruntupoddyskusjędotyczącąUwyczarowywania”uczućobywatelskich.Wtym
celupotrzebnajestgłębokarefleksjafilozoficznanadbogactwemizłożonością
ludzkiegoświatauczuć.
Mimotaksilnegonasycenianaszejkulturyemocjamiwciążpokutujenega-
tywnyipodejrzliwystosunekdoemocji,zwłaszczawsferzepublicznejiprawie
6
0
Nieufnośćwodniesieniudoemocjiwynikawdużejmierzezzałożenia,żero-
zumiemocjepozostająwzględemsiebiewopozycji
7
.Emocjesąbowiemczęsto
3
4
M.Lilla,TheOnce…,s.96.
M.Lilla,TheOnce…,s.140–141.
5
Ch.Taylor
,Etykaautentyczności,przeł.A.Pawelec,Kraków1996,s.34.
6
K.Abrams,Who’safraidoflawandtheemotions?,UMinnesotaLawReview”2010/97,
s.1997–2074;R.Grossi,UnderstandingLawandEmotions,UEmotionReview”2015/7,s.55–60.Pisałam
otymtakżew:M.Soniewicka,J.Wesołowska,Theroleofemotionsinlaw:theimpactofempathyon
theinterpretationofnon-pecuniaryharm[w:]LawandInterdisciplinarity,red.P
.Hellwege,M.Soniewicka,
Tübingenforthcoming2024,s.319–352.
7
Por
.wyrokTKz6.10.2015r.,SK54/13,OTK-A2015/9,poz.142.
14
