Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Wkręguproblemówenkulturacji
ry),alezdrugiejjestwytworemdziałalnościwieluludziwchodzących
winterakcjeprzekładanenawzoryzachowań,normyiwartości(vide:
Golka2007:54–59)potwierdzonepowszechnościąsądównatemat
ichobowiązywania(poziomrealizacyjnykultury).Jakofaktspołeczny
kulturajestrealna,regularna(vide:Bagby1995:50–54),trwaławcza-
sieiwyuczonawprocesieenkulturacji(Nowicka1997:58–63in.),
jestwartościąprzypisywanąkażdejformiedziałalnościpodejmowanej
przezczłowieka.Kulturawsensieatrybutywnymjestcechągatunkową
człowieka,atoznaczy,żetylkoczłowiek,zwielugatunkówzwierzątist-
niejącychnaświecie,mazdolnośćdomyśleniaabstrakcyjnego,przeka-
zywaniawiedzyidoświadczeńinnymludziomorazkomunikowaniasię
zinnymizapomocąsymboli.Kulturaniejestnaturą,niejestprzekazy-
wanagenetycznie,ale„obejmujewszelkieśrodkisłużącedoopanowania
natury,takiejaktechnikaiwszelkiejejmaterialnenarzędzia,jakurzą-
dzeniaekonomiczne,społeczneipolityczne”(Kłoskowska1980:62),
którepozwalająingerowaćczłowiekowiwświatzewnętrzny.Dokultury,
wszerokimznaczeniu,„przynależywszystkoto,cojeststworzoneprzez
człowieka,cojestprzezniegonabywaneprzezuczeniesięiprzekazywa-
nieinnymludziom,atakżenastępnympokoleniomwdrodzeinformacji
pozagenetycznej”(Szacka2003:75).Cowięcej,dokulturyzaliczasię
tylkoto,cozostałowyuczone(Linton1975)orazwszystkoto,cozostało
„wykształconeiprzyswojonewtokuinterakcji”(Kłoskowska1980:40).
ZzałożeniakażdyreprezentantgatunkuHomosapiensmapredyspozy-
cjedouczeniasiękultury,aproblememmożestaćsięichrozwinięcie.
Ztegowłaśniepowoduprocesuczeniasiękultury(enkulturacja)jest
skomplikowanymprzedmiotembadańiciągleniedostatecznierozwią-
zanymproblemembadawczymzwielupowodów.
Popierwsze,rozstrzygnięciawymagaprzeciwstawieniekulturynatu-
rze.Otóżkulturatraktowanajakoatrybutgatunku„przeciwstawianajest
naturzewsensieontogenetycznym,wynikanatomiastznaturywsen-
siefilogenetycznym”(Kłoskowska1980:28).Wsensiefilogenetycznym
kulturatrwaodpoczątkuantropogenezyijestprocesemciągłymprze-
kazywanianajważniejszychcech,atrybutówgatunkuzdobytychprzez
pokoleniazstępująceiprzekazywanychpokoleniomwstępującym.Jest
skutkiemnietylkowalkiobytzinnymigatunkamizwierząt,lecztak-
żenabywaniacechspecyficznieludzkichiwypracowanychsposobów
przetrwaniawświecieprzyrody(vide:Golka2007:63–70).Wtymsen-
siekulturaprzynależydonatury,ponieważjestskutkiemwalkiobyt
24
