Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
MarekHetmański
kowanawdzisiejszejepistemologii.Tendencjatajestwidocznawpla-
nieszerokichizłożonychkulturowychicywilizacyjnychprzemian,ja-
kimpodlegawspółczesnyświat,maonawielezróżnicowanychprzyczyn
iskutków.Zachodzącwsferzefaktów,musiwreszcieznaleźćswójwy-
raznapoziomieteoretycznym,aepistemologia,zracjiswojegowaloru
metateoretycznego,winnabyćjejpierwszym,wiarygodnymiodpowie-
dzialnymświadkiem.
IV.KRESIDEAŁUABSOLUTNEJPEWNOŚCI-
WSTRONĘNIEPEWNOŚCI
Tym,conajbardziejcharakteryzujeklasycznąepistemologięjestnie-
ustannedążeniedospełnieniaideałupewnościwiedzy,inaczejmó-
wiąc,ambicjasformułowaniawarunków,jakiemogłybyzapewnićpod-
miotowipoznającemuosiągnięcietegoideału.Zawiedzęuznajesię
zatemtylkotejejpostaci(odpercepcji,przezpamięć,ażdointelektual-
negooglądu,introspekcjiczywczucia),któredająpodmiotowipewność,
tzn.zapewniająmuposiadanieniepodważalnegoprzekonaniaouzyska-
niuuzasadnionegoiprawdziwegoprzekonania.Pewnośćsubiektywna
uzupełnianabyłatakżeopewnośćbardziejzobiektywizowaną,np.pły-
nącązniezawodnościtwierdzeńalgebrylubgeometrii(jakuKartezju-
sza).Wiedzy,któraniebyłabypewna,nieuważanozawartąepistemo-
logicznychanaliz.
Tenstałymotywspecyficznegorygoryzmuepistemologicznegowie-
luklasycznychepistemologiimakilkaswoichprzyczyn.Jednąznichjest
nieustannezmaganiesięzesceptycyzmem,którytakiwłaśnieideałna
ogółpodważaiodrzuca,uznając,iżwobecwymogówabsolutnejwiedzy
żadnawiedzaniejestosiągalna.Antysceptycznenastawienieepistemolo-
giijestwciążpowracającymjejmotywem,gdyżsceptycyzmirelatywizm
(zorientowanewyraźnieantyabsolutystycznie)zawszebyłyuznawane
zapodstawowezagrożeniedlafilozoficznejrefleksjinadpoznaniem.Za
przeciwwagędlasceptycyzmu,zawarunekjegoprzezwyciężenia(lubco
najmniejoddalenia),uznawanozazwyczajwiedzęnaukową(takpostępo-
wałKartezjusz),bądźteż,nadługojeszczeprzedpowstaniemnowożyt-
nejnauki,doświadczeniereligijne(wiedzęobjawioną)traktowanewtra-
