Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zainteresowaniabędąraczejdyskursynieusystematyzowane,omniej
określonychmetodachidotyczącesprawbardziejogólnych.Raczejpoli-
tykaniżpolitologiairaczejpublicystykaniżnauka6.
Podkreślićjednakwarto,żeretorykanierozstrzyga,jakieargumentacje
prowadząnasniezawodnieodprawdziwychprzesłanekdoprawdziwych
wniosków,aninawetniepozwalaoszacowaćprawdopodobieństwa7.Stąd,
choćczęśćtypówargumentacjiwyróżnianychprzezretorykęmaswoje
odpowiednikiwlogicznychschematachwnioskowania,tojednaknaich
podstawieniemożemyzbadaćrozumowańpodkątemichpoprawności
logicznej.Rzeczjasna,katalogtypowychargumentówniestanowicelu
samegowsobie;ontylkodostarczaokreślonychnarzędzisłużącychdo
przekonywania,azdrugiejstronypozwalaoceniaćkonkretneargumentacje
podkątemichperswazyjnejmocy.Trzebajednakpamiętać,żeposzczególne
rodzajeargumentacjidopierowokreślonymkontekściemogąprzekonywać.
Problemzależnościmiędzyretorykąaerystykąjestjużbardziejskom-
plikowany.Niemożnatuwprowadzićrozdziałuobydwudziedzinwedle
kryteriumpoprawnościdowodzenia.Zjednejstronyerystykanależy
doretorykijakosystemuwiedzy.Jakoteoriadotyczącaargumentacji
obliczonejnaodniesieniezwycięstwawsporzemożebyćumiejscowiona
wobrębierefutatio,czylitejczęściteoriiretorycznej,gdziemowajest
otym,jakodpieraćargumentyprzeciwnejstrony8.Zarównoconfirmatio
6Choćmetodologiaretorycznawykorzystywanajestdziśtakżedobadaniatekstów
naukowychczyfilozoficznych,zob.:TheRhetoricoftheHumanSciences(1987),Fahnestock
(1999);por.artykułyz:DForumArtisRhetoricae”(2006,2007).
7Twierdzisięwprawdzie,itojużodstarożytności,żeretorykazajmujesię
rozumowaniamiuprawdopodobniającymiiwpewnymsensietakjestrzeczywiście-
wielezescharakteryzowanychtutajargumentówwziętejakoschematyogólnejest
logicznieniesprawnych,możnajejednakprzyokreślonychzałożeniachzastosowaćiw
jakimśstopniupotwierdzajądanątezę.Pozatym,wargumentacjiodwołujemysięczasem
doopiniipowszechnieprzyjętychprzezdaneaudytorium(tzw.locicommunes),conie
gwarantujejednakichprawdziwości.
Niemożnanatomiastoszacować,wjakimstopniudanyschematargumentacyjny
prowadzidoprawdopodobnychkonkluzji.Gdybyzaśodróżnićmatematycznepojęcie
prawdopodobieństwa(probability)odprawdopodobieństwawsensiepotocznym
(verisimilitude)polegającegonatym,żewświetlenaszychprzekonańdanatezaDnadajesię
doprzyjęcia”,tomożnawówczasstwierdzić,czykonkretnewnioskowanie,nawetjeślinie
prowadzidopewnychkonkluzji,jestprawdopodobnewsensieverisimilitude.
8Przypomnijmy,żeschematkompozycjiretorycznejzawiera:wstęp(prooemium),
przedłożenie(propositio),podział(partitio),opowiadanie(narratio),argumentację(probatio,
confirmatio),zbijaniezarzutów(refutatio),zakończenie(peroratio).
16
