Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
nychniecowcześniejprzezinnychfilozofówepoki.Początkiem
dyskusjibyłsłynnyeksperymentmyślowyWilliamaMolyneux
przedstawionywliściedoJohnaLocke’a;ów„bardzopomysłowy
iwytrwałymiłośnikrzetelnejwiedzy”pisałdońtak:
Wystawmysobie,iżniewidomyodurodzenia,obecnieczłowiek
dorosły,nauczyłsięodróżniaćdotykiemsześcianodkuli,wyro-
bioneztegosamegometaluiwprzybliżeniutychsamychroz-
miarów,takżedotykającjednegolubdrugiego,możepowiedzieć,
którejestsześcianem,aktórekulą.Przypuśćmydalej,iższeścian
ikulęustawiononastoleiżestojącyopodalniewidomyprzejrzał;
zapytuję,czyzapomocąodzyskanegowzroku,zanimdotknie
tychprzedmiotów,będziemógłjerozpoznaćipowiedzieć,który
znichjestkulą,aktórytsześcianem?21
WprzeciwieństwiedoracjonalistyGottfriedaWilhelmaLeib-
nizaLocke,podobniejakniecopóźniejBerkeley,udzieliłodpo-
wiedziprzeczącej,argumentując,żechociażpojęcieobubryłjest
różne,tojednakichprzedstawieniewymagaumiejętnościzesta-
wieniadanychdostarczanychprzezposzczególnezmysły:osta-
teczniebowiemoglądprzestrzennykonstytuujesiędziękiaktyw-
nościwyobraźni,rozciągłośćniejestzaśprzedmiotembiernego
zmysłowegoodbioru.ZaproponowanyprzezMolyneuxeks-
perymentmyślowywskazywałnakoniecznośćnowegookreś-
leniaudziałudoświadczeniaiwiedzy:przedstawionawcześ-
niejgeometrycznaeksplikacjapojmowaniaprzestrzenności
(wtymwyznaczeniaodległościdoprzedmiotóworazichwiel-
kości)okazywałasięniewystarczająca.MyślicieletacyjakRené
Descartes,IsaacBarrowczyJohannesKeplerwskazywali,żejest
21J.Locke,Rozważaniadotyczącerozumuludzkiego,t.1,przeł.B.Gawec-
ki,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1955,s.182.
