Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
17
biciemniezależnieistniejącejsubstancji.JużLocke’aprowadziło
todouznania,żepojęciemateriiwjejwcześniejszymznaczeniu,
jakopodłożaogółucech,niedajesięutrzymać;stawałosięono
jedynieswoistymskrótemumysłowychoperacjiobiektywizują-
cychpewienaspektdoświadczenia,Berkeleyawiodłozaśdoza-
negowaniaistnieniazarównosamejmaterii,jakipostulowanej
przezLocke’aabsolutnejprzestrzeni-dlairlandzkiegofilozofa
iduchownegorealnośćnaturyprzestawałabyćgwarantowana
istnieniemniezależnychodczłowiekarozciągłychciał,alebyła
aktywnościąStwórcy,zsyłającegoludzkiemuumysłowipostrze-
żenia,którychporządekwtórniestanowiłprzejawBożejdobro-
ci,pozwalałbowiemnaprzewidywalnośćzdarzeńizawiadywa-
nieżyciemdoczesnym.
Smithjestdalekiodanalizowaniametafizycznychkonkluzji
wynikającychzrozważańnadrolązmysłowości:wczasie,gdy
powstawałjegoesejnatematzmysłówzewnętrznych,Hume
zdążyłwyciągnąćradykalnewnioskizzapoczątkowanychprzez
Locke’adociekań,ograniczającpoznanieczystoracjonalnedo
sferyidei,atakżewskazującnarolęprzeświadczeniawsądach
egzystencjalnych.Smithabardziejinteresujesposóbfunkcjono-
waniazmysłowościiwyobraźni,natomiastistnieniezewnętrz-
nychwobecumysłuprzedmiotówuznajeonzadane,niepro-
blematyzujączdroworozsądkowego,naturalnegonastawienia
doświata.Oistnieniuciałprzekonujeprzedewszystkimzmysł
dotykuiopór,jakistawiają;filozofniestarasięjednakwykazać,
wjakisposóbdochodzidoprzejściaodprywatnychpostrzeżeń
dopowszechnieobowiązującejwiedzy(jakczynitoLocke)isą-
dówegzystencjalnych(jakwmyśliHume’a).Interesujągoprzede
wszystkimanalizypsychologiczne.Toograniczeniedociekań
możnadostrzecwsposobie,wjakiodwołujesiędopoświęco-
nychwidzeniuesejówBerkeleya.WOzmysłachzewnętrznych
przwyołujebowiemBerkeleyowskąPróbęstworzenianowejteo-
