Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
___
__
ElżbietaMuskat-Tabakowska
dramatemzostałoczywiściedostrzeżony;wartowtymmiejscuodnotować
naprzykładmonografięWojciechaBalucha6.
Obiektywnieistniejąca,poznawalnawdoświadczeniu,przestrzeńze-
wnętrznanakładasięnasubiektywnąwewnętrznąprzestrzeńludzkiegoumy-
słu.Percepcjazmysłowazbiegasięzwyobraźnią.Dwaprzedmioty–przed-
miotpercepcjiiprzedmiotwyobrażony,przedmiotkonkretnyiprzedmiot
abstrakcyjny–przyjmująkształtobrazów.Tedwapojęcia–pojęciemetafory
ipojęcieobrazu–sąważnewmyśleniuodramacieiteatrze.Ometaforze
językoznawcymówilinodzawsze”,choćnietak,jakmówiąoniejdzisiejsi
badacze.Pojęcieobrazumanatomiastwjęzykoznawstwiekrótsząimniej
bogatąhistorię.
Tradycyjnejęzykoznawstwoopisywałozaobserwowanezjawiska,szu-
kajączachodzącychmiędzynimiprawidłowości.Językoznawstwostruk-
turalne–zwłaszczateoriageneratywnastworzonawpołowieubiegłego
stuleciaprzezNoamaChomsky’ego–przedstawiałojęzykjakosystemreguł,
wedługktórychtworzonesąwypowiedzi.Alerozwójteoriiwywodzących
sięzklasycznegostrukturalizmuprzebiegałdwutorowo:napoziomiesys-
temuopisprzybierałkształtzestawówalgorytmicznychreguł,uwarunko-
waniakontekstowenatomiastbyłydomenąpragmatyki,którejodrębność
podkreślaliteoretycyifilozofowiejęzyka.Nagrunciepragmatykirozwinęły
sięteoriemaksymkonwersacyjnychiimplikatur(PaulGrice),aktówmowy
(JohnAustin)irelewancji(DeirdreWilsoniDanSperber);iwłaśnieone
oddawnabywałyinspiracjądlateoretykówdramatu
7
.Wprowadzonyprzez
Chomsky’egoklasycznypodziałnakompetencję(językową)iwykona-
nie(językowe)znajdowałwpracachnależącychdotegonurtuodbicie
wpodstawowymrozróżnieniumiędzysztukąteatralnąiprzedstawieniem
teatralnym.
Jakpodkreśliłamwcześniej,językoznawstwokognitywnedokonało
przełomuwmyśleniuojęzyku.Zmianamyśleniadokonywałasięwdwóch
pokrewnychdziedzinach–powstałanietylkokognitywnateoriametafory,
aletakżemodelgramatykiopartynametaforzewłaśnie.Przyjmującpodsta-
wowezałożenieleżąceupodstawkognitywnejteoriimetaforyiszukając
sposobuwyjaśnienia,czyteżmożenoswojenia”,swojejkoncepcjistruktury
języka,amerykańskijęzykoznawcaRonaldW.Langackerzbudowałnmeta-
foręteatralną”,którąmożnabyzapisaćnastępująco:ZDARZENIEMOWNE
WPRZESTRZENIDYSKURSUTOPRZEDSTAWIENIEWPRZESTRZENI
TEATRALNEJ.Podobniejakwspółcześnibadaczesztukidramatycznej,się-
6W.Baluch,Scenateatru-scenamentalna:procesinterpretacjiwujęciukognitywnym,Kraków
2005.
7Por.np.M.Gibińska,ThefunctioningoflanguageinShakespeare’splays:apragma-dramatic
approach,Kraków1987.
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
