Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
JerzyJarzębski
kichżyjąludzie,problemach,jakimtrzebastawiaćczołowżyciucodziennym.
Ztegowzględutaksiążkajestabsolutnieunikatowa.Nieznamdrugiejtakiej.
Czytałemjązwielkąciekawością,oczywiściezwiązanąnietylkozubioramibo-
haterów,aleteżzbardzopogmatwanymilosami,którebyłyudziałemrodziny
Wittlinówwczasiewojnyipojejzakończeniu.ElżbietaWittlin-Liptonopisuje
tamprzecieżnietylkoswąpodróżprzezEuropę,alerównieżpierwszelata–już
zobojgiemrodziców–wAmeryce.Taopowieśćjestszalenieciekawazwielu
punktówwidzeniaistanowiważnyprzyczynekdodziejówpolskiejemigracji
niepodległościowejwczasiewojny,atakżeistotneuzupełnieniebiografiisa-
megoJózefaWittlina.Bardzożałuję,żeksiążkatanieukazałasiępopolsku.
Istniejetylkowwersjiangielskiej1.
AktualnośćpisarstwaJózefaWittlina
Wróćmyjednakdogłównegotematukonferencji.Zastanawiałemsięnad
tym,cowtwórczościWittlinajestrzeczywiścienadalżyweiaktualne,dlatego
żeobrazpisarzazlatamisięzmienia.Takjakbyonsięobracałirozmaitymi
swoimipłaszczyznamikontaktowałsięzczytelnikamizposzczególnychepok.
Wittlinbyłprzedwojnąpostrzeganyprzedewszystkimjakopacyfista.Pacy-
fistycznymdziełembyłaSólziemi,pacyfistycznebyłyHymnyirzeczywiście
odbieranopisarzajakozasadniczegoprzeciwnikawojny–jakotakiej.Zresztą
wtedyJózefWittlinnależałdowiększejgrupypisarzypacyfistów,którzybyli
wszędzie:wNiemczech,weFrancji,wAmeryce.Możnawymienićnazwiska
Barbusse’a,Remarque’aczyFaulknera.Pisalioniowojniejakooczymśstrasz-
nym,doczegoabsolutnieniepowinnosięwracać.Wszyscypowinniwalczyć
oto,abywięcejwojenniebyło.Potemzpacyfizmemstałosięcośzłego,gdyż
okazałosię,żerozmaitepolitycznerzezimieszkiwykorzystująpacyfizmpo
to,żebyrozbroićswoichewentualnychprzeciwników.Absolutnymmistrzem
ispecjalistąodtegobyłStalin,któryzrobiłwszystko,abyZwiązekRadziecki
byłpostrzeganynaświeciejakoostojapokoju,mimożejegopaństwonaj-
bardziejenergiczniezewszystkichsięzbroiło.Iwłaśniewtedy,kiedyKon-
gresPokojuweWrocławiubyłproklamowanyiodprawianyzwielkąpompą
ipropagandowymnagłośnieniem,kiedytamzemfaząpotępianoAmerykęza
jejbrońjądrowąimilitaryzm,Rosjanieintensywniepracowalinadskonstru-
owaniemwłasnejbombyatomowej,apotemwodorowej.Wtymkontekście
przedwojennehasłapacyfistycznestraciłynaatrakcyjnościprzynajmniejdla
1Polskiprzekładopublikowanyzostałwroku2012:E.Wittlin-Lipton,Zdnianadzień.Reportaż
zmodąwtlezczasówzawieruchy,przeł.L.MacMillan,Toruń2012[przyp.red.].
