Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Sólziemi”,czylitęsknotadoeposu
15
Tychwłaśnieprzemiandotyczynfilozoficznahistoriaform”.Interesujemnie
zwłaszczajejwycineknaświetlającyprzyczyny,zjakichzaniknąłepos,ustępu-
jącmiejscapowieści.
Etoseposu
ZacznijmyodGeorgaWilhelmaFriedrichaHegla8,którypoddałświatepo-
sunajbardziejwnikliwymobserwacjomzinteresującegomniepunktuwidze-
nia.Wdyskusjioliteraturzeepickiejkoncentrujesięonniemalwyłączniena
netosieucieleśnionymwtekście”.Dlaniegobyćdziełemepickimznaczytyle,
conmiećjakąśepickązawartość”9.WswoichWykładachoestetycedokonuje
ogólnejklasyfikacjiformliterackich.Kryterium,którepozwalarozgraniczyć
trzyrodzajeliterackie,topodstawowaopozycjamiędzytym,coobiektywne,
atym,cosubiektywne.Stosująctenprobierz,Hegeluznaje,żeepikapokazuje
nformęzewnętrznejrealności”rozwiniętejwjakiejśakcji.Formataznajduje
wyrazwjakimśzdarzeniu,wktórymakcjanrozwijasięswobodniedlasiebie,
poetazaśpozostajewcieniu”10.Tym,coujawniasięwutworzeepickim,jest
nsamaobiektywnośćwjejobiektywności”11.Jaksięwkrótceokaże,przyjęcie
tejdystynkcjisprawi,żewcentrumzainteresowaniaHeglapozostanieepos,nie
sformułujeonjednakteoriipowieściczypowieściowości(wyzwanietopodej-
miedopieroLukács).
Epospojawiasięwściśleokreślonymmomenciedziejowym.WWykładach
oestetyceczytamyotymkonkretnymetapiedziejów:
stosunkiżyciaetycznego,więźłączącarodzinęorazludjakocałynaródwwojnieipoko-
ju,musiały(ł)jużpowstać,ukształtowaćsięirozwinąć,aleniemogłyjeszczeosiągnąć
formyogólnych,ważnychdlasiebie–takżebezpowiązaniazżywą,subiektywnąszcze-
8WzorcemdlaG.W.F
.Heglajesteposhomerycki.Innerodzajeepopeitraktujejakopochodne
tegomodelu.UżywającterminologiiE.Mieletinskiego(zob.tegoż,Poetykamitu,przeł.J.Dancyn-
gier,Warszawa1981,s.340),możnapowiedzieć,żeHeglainteresujeszczególnieeposklasyczny,nie
zaśarchaiczny.WpisywanieSoliziemiwkontekstniemieckiejmyślipoheglowskiejmożesięwydać
zabiegiemarbitralnym,niezapominajmyjednak,żeWittlinstudiowałfilozofię.Zaczynałodwykła-
dównaUniwersytecieWiedeńskim,naktórymtradycjatabyłabardzożywa(np.S.Vincenzobronił
tamw1914r.doktoratowpływiefilozofiireligiiHeglanaFeuerbacha).Możnaponadtoprzypusz-
czać,żejeślinawetautorSolizieminiestudiowałdogłębniedziełaHegla,znałtenwycinekjego
estetyki,którydotyczyeposu.
9S.Bungay,Literature:theRealmofGold,[w:]tegoż,BeautyandTruth.AStudyofHegel’sAesthe-
tics,Oxford1987,s.153.
10G.F
.Hegel,Wykładyoestetyce,przeł.J.Grabowski,A.Landman,objaśnieniaA.Landman,
Warszawa1967,t.3,s.386.
11S.Bungay,dz.cyt.,s.147.
