Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ŁukaszTischner
Epickidystans,przepaśćdzielącanarratoraodboskichherosówsąpodkreślane
przezgorsetheksametruipatosstylistyki.
MichaiłBachtin,wyodrębniająckonstytutywnecechyeposu,pisze,żenab-
solutnaprzeszłość”epickatoczasnpoczątków”in»szczytów«historiinarodu
(ł)”27,źródełwszystkiego,codobre.Dopowiadadalej,żetworzywem,pod-
stawątejformygatunkowejjestnarodowanlegendaświętainiezaprzeczalna
(ł)”28.Jeślisamanieprzybierapostacimitu,tozcałąpewnościąmożnapo-
wiedzieć,żenimsiężywi.
Wartowtymmiejscupodjąćkwestięwzajemnychrelacjimiędzymitem
aeposem.WtymceluchciałbymsięgnąćdoanalizEleazaraMieletinskiego
zamieszczonychwPoetycemitu.Okazujesię,żeźródłemeposusąbajki-pieśni
otematyceheroicznej,mityibajkiopraprzodkach-bohaterachkulturowych29.
Przejścieodmitudoeposuwiążesięzpewnymprzemieszczeniem,gdyżwłaś-
ciwamitomperspektywakosmicznazostajeprzysłoniętaprzeznrelacjemiędzy
plemionamiipaństwamiarchaicznymi,zregułyistniejącymihistorycznie”.
Mieletinskiwyróżniaeposyarchaiczne,któreuogólniająprzeszłośćpierwotną
nzapośrednictwemjęzykaikoncepcjimitówpierwotnych(ł)”ipodwieloma
względamisąwiernentradycjipierwotnegofolklorunarracyjnego”30,orazeposy
klasyczne,wmniejszymstopniuzakorzenionewmitach.Zasadnicza
różnicamiędzyepikąarchaicznąaklasycznątkwiw(ł)njęzyku”narracji,posługują-
cejsięterminologiąetniczną,niezaśkosmiczną,operującejnazwamigeograficznymi,
historycznyminazwamiplemionipaństw,królówiwodzów,wojenimigracji.Czasepi-
cki(ł)skonstruowanyjestwedługwzorcamitycznegojakoczaspoczątkowyorazczas
aktywnychczynówprzodków,którezdeterminowałypóźniejszyporządek,mowajesttu
jednakjużnieostworzeniuświata,leczoświciehistoriinarodowej(ł)31.
Eposzatem,silniezakorzenionywmitach,stanowijużpewienetapwpro-
cesiedemitologizacji,racjonalizacjiświata,którązaNietzschemnazwęzwy-
cięstwemkulturyapollińskiejnadpierwiastkiemdionizyjskim.Zawszejednak
możnawnimwyróżnićbardziejlubmniejszczątkoweśladymotywówmitolo-
gicznych.
OstatnieważnetwierdzenieBachtinawiążesięznjednojęzycznością”,mo-
nologicznościąprzypisywanąeposowi.Intuicjerosyjskiegoliteraturoznawcy
pokrywająsięczęściowozsądamiwypowiadanymiprzezbadaczywcześniej-
szych.nJednojęzyczność”bowiemkojarzysięzuwagamiHeglanatematepo-
peijakonbiblii”jednegowyłącznienarodu,któryniezdołałjeszczeprzyswoić
27M.Bachtin,Eposipowieść,[w:]tegoż,Problemyliteraturyiestetyki,przeł.W.Grajewski,War-
szawa1982,s.548.
28Tamże,s.553.
29E.Mieletinski,dz.cyt.,s.332.
30Tamże.
31Tamże,s.340.
