Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
Uumiejętnośćpodejmowaniadecyzjiiwydawaniasądównaturymoralnej,
tzn.takich,któreznajdująoparciewpryncypiachwewnętrznych,apo-
nadto:[umiejętność]działaniazgodnegoztymisądami”1.
Ustrójdemokratycznytymróżnisięodpozostałychustrojówcywil-
nych,żejegotwórcy(widealnejsytuacjipowszechnieakceptującypod-
stawydemokratycznegowspółżycia)starająsięwsytuacjachmoralnie
relewantnychpodejmowaćdecyzjewedługzasadzgodnychzpryncypiami
demokracji.Ustrójten-pozostawiającczłowiekowiwolnośćwsensie
Usubstancjalnym”(tzn.nienakazującpowszechnejrealizacjiokreślonego,
jednegoitegosamegodlawszystkichUdobra”)-marównieżitęszczegól-
nącechę,żenieustanniestawiajednostkęwobliczuwyborówidecyzji.
Wolnośćta,pookresietotalitaryzmutrudnadoudźwignięcia,stanowi
tutajpodstawowekryteriumautonomicznegoizarazemodpowiedzialne-
gożycia.Jeślijednakżycietomabyćtakżeżyciemgodziwym-lub,jak
mawiałSokrates-życiemwartymtego,byjeprzeżyć-wyboromidecy-
zjomtowarzyszyćmusiświadomośćpraktycznychzasad,wartościireguł,
służącychczłowiekowizapodstawę(legitymację)jegowyborówinastę-
pującychwśladnanimidziałań.
Niemajednej,uniwersalnejodpowiedzinanajbardziejfundamentalne
pytaniemoralne:jakpowinniśmyżyć.Demokratycznyethospoddajeją
wyłącznietemu,ktodecydujesiężyćwedługjegoideałówizasad.Jed-
nakżeżadnamoralność-awięctakżemoralnośćdemokratyczna-nie
ograniczasiędowyznawaniaigłoszeniapustychideałów,anawetgłębo-
kiejiniekłamanejwiarywwartości.Moralnośćwświeciespołecznym
-aprzedewszystkimwpublicznychsferachludzkiejpraktyki-mierzy
siębowiemrzeczywistympostępowaniemipłynącymizniegopożytkami,
nawetgdypożytkiteograniczająsięwyłączniedouniknięciajakiegoś
zła,krzywdy,stratylubkonfliktu.Moralnośćdemokratyczna,dalekaod
maksymalistycznychideałówUnajwyższego”dobra,bierzeswójpunkt
wyjściawminimalistycznymzałożeniuunikaniaijaknajmniejbolesnego
dlazaangażowanychstronrozwiązywaniakonfliktów.Demokracjawymaga
takiejmoralnościtymbardziej,imsilniejuświadamiamysobiejejkon-
fliktogennypotencjał.Tkwionnietylkowpluralizmiedopuszczanych
przezniąwartości,któreUspotykają”sięjużnapoziomiekonstytucyjnych
założeńdemokracji,gdziemowaotolerancji,sprawiedliwości,wzajemnym
1L.Kohlberg,Developmentofmoralcharacterandmoralideology,w:M.L.Hoffman,L.W
.Hoffman
(red.),UReviewofChildDevelopmentResearch”,vol.I,RusselSageFound.,NewYork,s.425.
13
