Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Normatywnypotencjałideficytspołeczeństwademokratycznego
rodzajmetafizycznejpotrzebydobra.Potrzebataodradzałasięzwykle
wobliczuwielkichkataklizmówiprzemianspołecznych;napoczątku
XXw.powróciładoniejtakżefilozofiamoralna,pytająca:czymamy
prawopostawićznakrównościmiędzydobremijakąśUnaturalną”rzeczą
lubstanem9?Dyskusjawokółtzw.błędunaturalistycznego(naturalistic
fallacy)powracawspółcześniewsposóbUnaturalny”(tj.bezimpulsuze
stronymetaetyki)wspołeczeństwachsilniezlaicyzowanych,wktórych
potrzebymetafizycznewbrewpozoromniewygasły.Przeciwnie:wspo-
łeczeństwachtychzaznaczasięczęstodążeniedoUdóbr”trwałychinie-
zniszczalnych,choćzmetafizycznegopunktuwidzeniaprzyziemnych.Bo
czymżejestdążeniedowydłużanialudzkiegożyciazawszelkącenę,kult
młodościisprawności,dyskryminacjastarościinaturalnegodlaniej,wi-
talnegoniedołęstwa,atakżepróbygenetycznegokreowaniadoskonałych
ludzkichegzemplarzy?Czyżniejesttoświeckamanifestacjapotrzeby
nieśmiertelności,kompensującarozwójmoralny,anawetrozwójduchowy
człowiekawogóle?
Wróćmyjednakdopojęciadobramoralnegojakoprzedmiotuostat-
niejwielkiejdebatyetycznej,zainicjowanejprzezMoore’a.Weźmyoto
twierdzenie:UJaśpostąpiwszytakatak,uczyniłdobrze/słusznie”.Mo-
żemywnimodróżnićmomentdeskryptywny(opispostępku)imoment
wartościujący(ocenę,waloryzację).Momentdeskryptywnyjestotyle
Uprawdziwy”(wsensieklasycznejteoriiprawdy),żemiędzysądemaza-
istniałymstanemrzeczystwierdzićmożnazgodność.
Tymczasemmomentwartościującywymagainnegokryterium:takie-
go,którewykazałobyjegosłuszność.Innymisłowy,sądynormatywne
niepodlegająkwalifikacjiprawdziwościowej,leczsłusznościowej.Jej
kryteriamimogąbyćrozmaitezasadypraktyczne,wszczególnościzaś:
zasadyuniwersalne.Zpluralistycznegopunktuwidzeniamożeichbyć
wiele,jednakniewszystkieodpowiadaćbędąpryncypiomdemokracji.Mi-
motegoograniczenia,sięganiepozasadymająceUuzasadnić”słuszność
ocenyniewielewnosidonaszegosubstancjalnegowyobrażeniadobra.
9UNaturalny”nieznaczyjedynieUprzyrodniczy”,lecz:realny,faktyczny:naturalnymdobremmoże
byćczysteekologiczniepowietrzeiwoda,pomocudzielonapotrzebującemu,poczucieszczęścia,dobra
ocenazegzaminu,uczciwyzysk,czystesumienieitd.-awięcfizyczneizgołametafizycznestany
rzeczy.Naturalizmmetaetycznyzaliczadziśdonaturalnychstanówrzeczypodstawoweatrybutyczło-
wieka,faktypsychiczne(uczucia,afekty),elementynależącedoporządkumetafizycznego,októrych
istnieniu,resp.doświadczeniu,przekonanisązwolennicyokreślonegorodzajuteoriietycznej,atakże
istniejącejużzasadymoralne,dyskursspołeczny,wypływającezniegouzgodnieniaitd.(jakofakty
20
społeczne).
