Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Normatywnypotencjałideficytspołeczeństwademokratycznego
(twierdzeniaempirycznego,faktycznego,opisującego13).Nabłądten
wskazywałjużHumewTraktacieonaturzeludzkiej.
Jakąwagęmająteodkryciawprocedurzedemokratycznejsamoregula-
cji,gdzie-zgodniezprzyjętymprzeznasidalejkonsekwentniepodtrzymy-
wanymzałożeniemetycznegokonstruktywizmu–pryncypiapraktyczne
wyłaniająsięzracjonalnej,dialogiczneji-przyjmijmy-konkluzywnej
interakcjijednostek?Otóżznaczenieobutychodkryćjestniewielkie:
pomimożesądyopisującestanyrzeczy(tj.sądyempiryczne)uprawo-
mocniająwywiedzioneznichtwierdzeniapraktycznejedyniewsposób
przygodny,todemokracjauprawomocniasweregułyzapomocąniemniej
faktycznegosądu,stwierdzającegopowszechnykonsenslubkompromis
społeczny.Jednakżespołecznazgodazapadawwarunkachokreślonych
przezzasadykonstytucyjneiracjonalneprocedury:wobectegotworzone
przeztęzgodęnormymajągłębsząlegitymacjęetycznąniżnormywy-
prowadzoneztwierdzeńoprzygodnych,powtarzalnychibudzącychupo-
dobaniefaktach.Dlategoteż,choćnaukispołecznenieustająwposzuki-
waniuuprawomocnieńostatecznych,apriorycznych,prawnonaturalnych
bądźmetafizycznych,demokracjazadowalasięprocedurądyskursu,jeśli
tylkospełniaonawarunkikonstytucyjne.Ichoćpowszechnydyskurs
rozstrzygaodobrachwznaczeniuinteresów-zeswejnaturydoraźnych
izmiennych-pozostajeonzakorzenionywwartościach,któredemokracja
przyjęłazasweUwartościpoczątkowe”.Tylkoonesąwstanieetycznie
uprawomocnićinteresy14,którewżadnymrazienieupramomocniająsię
Usameprzezsię”.
Dlailustracjirozważmytakiotoprzykład:czywpopulacjiogarniętej
w99procentachkorupcją,gdziepowszechnystandardżyciajestbardzo
niskiiwszyscyłatajądziękikorupcjiswójbudżet,należyzalegalizować
korupcję?Otóżustanowienienormywymaganajpierwocenyjejmaterii
13Błądtennajprościejzrozumiećnaprzykładzie:otóżzwielupowtarzającychsięobserwacji
dowolnegodziałania(np.agresywnegozachowania)niemożnawnioskować,żeskorojestonoregular-
ne,tojestteżgodnezaleceniainależyjeuznaćzanormę.
14DlategoUistotneznaczeniemawtymkontekścierozróżnienieinteresówiwartości.Konstelacje
interesówzmieniająsię,podczasgdyuogólnionewartościzachowująwciążważnośćdlawięcejniż
tylkojednegotypusytuacji.Tegokategorialnegorozróżnienia,wydobytegowneokantyzmie,nie
uwzględniautylitaryzm.Podejmujeondaremnąpróbętakiejreinterpretacjiukierunkowańnainteresy,
któraprzemieniateukierunkowaniawzasadyetyczneihipostazujeracjonalnośćzewzględunacel,
czyniączniejwartość.Stądteżdoktrynautylitarystyczna,jakmniemaWeber,niemożeuzyskaćsta-
tusuorazmocy[Leistungsfähigkeit],jakąmaetykarządzącasięzasadami”;J.Habermas,Teoriadzia-
łaniakomunikacyjnego,t.I,tłum.A.M.Kaniowski,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1999,
22
s.304.
