Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
żejzarysowanychaspektach,formalnym–określającymzasadysprawiedli-
wegostosowaniaprawai,przynajmniejwpewnymstopniu,równieżsub-
stancjalnym–odnoszącymsiędotreściprawa.Sędzianiejestprawodawcą
–tooczywiste,jednakżeposiadamożliwośćinterpretacjiprawaorazobo-
wiązekstosowaniaprawawzgodziezwłasnymsumieniem.Regułyprawa
mająnieostregraniceiwniektórychprzypadkachsędziowietworząwłasne
reguływedługswojegoprzekonania
5
.Słowaprzysięgimówiąceosumieniu
wskazująwłaśniesędziegojakoosobę,naktórejspoczywaostatecznyciężar
odpowiedzialnościzazastosowaneprawo.Ostatniesłowonależydoczło-
wieka,niekodeksu,człowiek,niekodeks,składaswójpodpispoddecyzją.
IlustracjątejprawdysąfaktyprzedstawionewksiążceAdamaStrzembosza
iMariiStanowskiejSędziowiewarszawscywczasiepróbyisłowaautorki:
UOokreślonymkształcieprocesówpolitycznychztegookresu[stanuwo-
jennego,zresztąjakzawsze,decydowalikonkretniludzie”
6
.
Sprawiedliwośćjestdobremszczególnegorodzaju:nadrzędnym
wstosunkudoinnychdóbrorazobiektywnym,czylipożądanymnawet
wtedy,gdychwilowobraknaniepopytu.JohnRawlswTeoriisprawiedliwości
wjednoznacznysposóbpokazujemiejscesprawiedliwościwdobrzeurządzo-
nymspołeczeństwie:UJakprawdawsystemachwiedzy,taksprawiedliwość
jestpierwszącnotąspołecznychinstytucji”
7
.Rawlstwierdzi,żesprawiedli-
wośćjestfundamentemwłaściwiefunkcjonującegospołeczeństwa,takiego
wktórymobywatelemająszansęnarealizacjęswoichwszystkichcelów
idążeń.Wsprawiedliwościugruntowanesąpodstawoweprawa,obowiąz-
kiiwolności,ztejracji:Uniestanowiąoneprzedmiotupolitycznychprze-
targów,czyrachunkuspołecznychkorzyści”
8
.
PisząctesłowaRawlsczynisprawiedliwośćźródłemilegitymizacją
najbardziejcenionychprzezspołeczeństwademokratycznewartości,takich
jak:prawodożycia,dowolności,donietykalności,atakżeprawodore-
alizacjiwłasnejwizjiszczęścia.
Mówiącosprawiedliwościjakodobru,szczególniecennym,dobru,od
któregozależąinnewartości,wartozwrócićuwagęrównieżnapsycholo-
gicznysenspoczuciasprawiedliwości.MelvinLerner,psychologspołecz-
ny,sformułowałtzw.teorięsprawiedliwegoświata.Teoriataopisujeiwy-
jaśniaznanydobrzezpotocznychobserwacjimechanizm
9
.Autortwierdzi,
5
H.L.A.Hart,Pojęcie...,rozdz.VII,s.171–211.
6
A.Strzembosz,M.Stanowska,Sędziowiewarszawscywczasiepróby,1981–1988,InstytutPa-
mięciNarodowej,Warszawa2005,s.80.
7
J.Rawls,Teoriasprawiedliwości,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1994,s.13.
8
Ibidem,s.13.
9
M.Lerner,TheBeliefinajustworld:afundamentaldelusion,NewYorkPlenumPress,NewYork
1980.
10
