Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zależnośćmiędzyetykąaprawem0Zarównoetyka,jakiprawo
dotyczązachowańludzkichlubichzaniechań.Wpaństwachtotalitar-
nychpróbowanonawetnatejpodstawiezastąpićcałkowicienormy
etycznenormamiprawnymi.Tendencjedocorazbardziejszczegółowe-
gonormowaniaprawnegowszystkichdziedzinżyciaczłowiekaobser-
wowaćmożnaiwspółcześnie.Normyprawnepoprzedzoneczęstosą
normamietycznymi.Życiebowiemwyprzedzaprawoireakcjananowe
zjawiskaopierasięwówczasnaprawiemoralnym,awmiaręjakdane
zjawiskostajesiępowszechne–wymaganiekiedyregulacjiprawnej.
Możemywtymprzypadkumiećdoczynieniazewsparciemnormymo-
ralnej–normąprawną,jakosankcjąlubjakouwarunkowaniemlegal-
nościdziałania.
Wzawodzielekarzaprzykłademmożebyćprawneuregulowanieza-
gadnieniatransplantacji,choćprzecieżbeztegouregulowaniatransplanta-
cjebyływykonywanenapodstawieogólnychzasadetykilekarskiej.Wydaje
się,żenormyprawnepowinnywynikaćznormetycznychiniebyćznimi
sprzeczne.Dotyczytojednaktylkoelementarnychnormmoralnych.Jeśli
takniejest,mamydoczynieniazezłymprawem,którelegalizujeczyny
nieetyczne.Generalnieprawodotyczywszystkichobywatelikraju,wktó-
rymzostałoustanowione,jednakmogątambyćreprezentowaneróżne
grupyspołeczeństwa,którezgodniezomówionąwcześniejzasadąrelaty-
wizmusocjologicznegomogąwyznawaćróżnesystemymoralne–prawo
natomiastmusibyćjednakowedlawszystkich.Przykłademmożebyćregu-
lacjaprawnawarunkówdopuszczalnościprzerywaniaciąży,którajest
kompromisemmiędzygrupamidomagającymisięcałkowitegojegozakazu
adomagającymisiępełnejswobodywjegodokonywaniu.
Istnienienormyprawnejzezwalającejnaczynynieetycznenieuspra-
wiedliwiadziałalnościsprzecznejzzasadamietyki.Wielezbrodnipo-
pełnionychprzezhitlerowskichlekarzyzostałodokonanychwmajesta-
cieprawa.Niezawszeteżczynybezprawnespotykająsięzjednoznacz-
nąnegatywnąocenąmoralną.Samfaktistnieniatzw.przestępstw
uprzywilejowanychjesttegodowodem.Wsytuacjachnadającychsiędo
prawnegouregulowania,aledotychczasprzezprawonieujętych,jedy-
nienormyetycznepozwoląnaocenęczynu.Ocenatazpunktuwidze-
niaprawaietykimożesięróżnićwsposóbistotny.Jeśliprawoocenia
czyngłówniepojegoskutkach,toetykagłówniepomotywachdziała-
niasprawcy–choćoczywiściewobuprzypadkach,zarównoetyki,jak
iprawa,obateelementymusząbyćbranepoduwagę.
Zależnośćmiędzyetykąaobyczajemizwyczajem0Koniecznejest
rozróżnieniemiędzytymipojęciami,żebysobiezależnośćtęuświado-
mić.Rozróżnienietoniezawszejestdostrzeganeiniezawszetepojęcia
sątraktowanejakosynonimy.Choćobyczajizwyczajtopowszechnie
przyjętewokreślonymśrodowiskusposobyzachowaniasięlubpostę-
6