Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Spinozaitradycjehumanizmunowożytnego
XXXIX
wtórzeniemreligijnejzasadymozaistycznej,którakażebez
szemraniapoddaćsięboskiejwoli,trudnozaprzeczyć,że
konsekwencjątakiegopojęciawolnościmusiałobyćzlekce-
ważeniewszelkiegowtrącaniasięwbiegwydarzeńiapolo-
giapostawy„rozumnejrezygnacji”wstosunkudoświata.
SamSpinozagłosiłcośprzeciwnego:hasłowykorzystania
iopanowaniaprzyrodyprzezczłowieka,którymadoniej
prawobezwzględne.
Drugiezałożenienaczelnespinozjańskiejetykigłosi,że
każdarzeczdążydozachowaniaswegoistnienia.Dążność
tę,przyrodzonąrównieżludzkiejnaturze,afirmujerozum
jakkażdąnaturalnąkonieczność.Rozumkażewięcdbać
owłasnypożyteknajbardziej,bokażedziałaćzgodnie
zwymogamiludzkiejnatury,skądinądzaświadomo,żepo-
żytektenpoleganawiedzy.Wobectegopożytek,szczęście
iwolnośćludzinieograniczająsięnawzajem,alewspierają;
wnaturzejedynedobroprawdziwe,poznanie,niejestwy-
łączneinikt,ktojeposiada,nieodsuwainnychodposiada-
niago,jakwprzypadkudóbrmaterialnych,alekażdymo-
żesięnimcieszyćnarównizinnymi.Cowięcej,doszczęścia
każdegomusinależećświadomość,żeinnitosamoszczę-
ścieosiągnęli.Pożytekwszystkichludzijesttedyzgodnyze
sobą,awolnośćiszczęściejednegosąwarunkiemwolności
iszczęściadrugiego,nieichgranicą.Szczęścieniejestnam
daneodrazu,bowiedzanaszarozwijasię.Doskonaleniesię
przezpoznanienazywaSpinozamiłością;jeśliprzedmio-
tempoznaniajestbóg,czyliprzyroda,osiągamy„miłośćro-
zumowąboga”–amordeiintellectualis.Wyrażenieto,dają-
cełatwypowóddoreligijnychinterpretacjispinozyzmu
iczasemsłużącehistorykom(np.Delbos)jakoświadectwo
religijnegocharakterugłoszonejprzezSpinozęmoralności,
