Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Takaperspektywaskłaniawieludotego,abynieufniepatrzećnausiłowaniana-
ukowców.Wiemyjuż,iżniezawszesłużąonefaktycznemurozwojowinauki.Praw-
dziwanaukaniemusisiębronićanireklamować,jejbroniąsąefektyrzeczywiście
służąceczłowiekowi.
Zwykleutożsamiasięznaukątakżepracętych,którzystarająsiępraktycznie
wykorzystaćrezultatybadańpodstawowych.Ścisłepołączenieteoriizpraktyką
wramachjednejdyscyplinyczynijąsamowystarczalną,jednaktam,gdzieniema
wymiany,zawodzitakżekontrola.Staramysięszukaćjakichśzabezpieczeńprzed
możliwymibłędamilubzwyczajnązłąwoląludzinauki.Niestety,specjalistęspraw-
dzićmożetylkospecjalista.Wobecpostępującejsegmentacjinaukiwiększośćfa-
chowcówzaangażowanabyłabydospełnianiafunkcjikontrolnych.Złudzeniapoli-
tykówispecjalistówodzarządzania,iżwystarczysamakontrolafinansowalubad-
ministracyjnynadzór,sąutopią.Jesteśmytegocorazbardziejświadomi.Obawypo-
litykówprzyczyniająsiędokoncentracjinaukowcówwjednymmiejscu,abymożna
byłołatworoztoczyćformalnynadzórnadichpracami.Takdziejesięwprzypadku
słynnych„dolinkrzemowych”iinstytutówtechnologicznych.Słowotechnologia
zyskałonoweznaczenieioznaczadziś„naukęometodachprzeróbkiiobróbkimate-
riałów”
1.Greckiesłowotechne,któreniegdyśoznaczałobiegłość,naukę,sztukęlub
rzemiosło,niepostrzeżeniepołączyłowramachjednegopojęciateoretycznyiprak-
tycznywymiaruprawianianauki.
Zasadniczyceluprawianianauki,jakimjestsłużbaprawdzie,toprzydaniejejza-
daniaocharakterzeaksjologicznym–byciastrażnikiemjednejznajważniejszych
wartościogólnoludzkich.Realizującowąfunkcję,naukastajesięautomatycznie
pewnąkategoriąmoralną.Samastajesięwartością,którejrangajestpochodnąwar-
tościprawdy.Tam,gdzieprawdaniezajmujewysokiegomiejscawhierarchiiwarto-
ści,uprawianienaukimożebyćuznanezazajęciepodejrzane,anawetspołecznie
szkodliwe.Tamzaś,gdzieprawdazanika,niedasięuprawiaćnauki.Naukaniejest
więcczymśoderwanymodżyciaiodwartościfunkcjonującychwobieguspołecz-
nym.Naszacywilizacjaprzyznałaprawdzieniezwyklewysokiemiejscewhierarchii
wartości,zatemmożnauznać,iż„ludzkośćmazazadaniedążyćdoprawdyijestto
moralnyobowiązekludzkości”
2.
Niestety,ludzienaukiniezawszesięztegozadaniarzetelniewywiązywali.To
niegdzieindziej,awnaukachbiologicznychmieliśmynietakdawnospektakularne
próbyświadomejmanipulacjiwynikamibadańdlauzyskaniarezultatówzgodnych
zpotrzebamieksperymentatorów.Takieprzypadkizostałyszerokoopisanewlitera-
turzenaukowej,aprzedewszystkimprzedstawionebezkrytycznegokomentarza
przezśrodkimasowegoprzekazu.Wjednymprzypadkuchodziłooprzedłużenie
żywotnościtkanekoczekującychnaprzeszczepprzezichhodowlęinvitro
3.Win-
———
———
—
1W.Kopaliński,Słownikwyrazówobcychizwrotówobcojęzycznych,PWN,Warszawa1990,s.506.
2Etykaprzedtechnologią,rozmowaW.M.Bielskiegozks.prof.M.Hellerem,„PrzeglądTech-
niczny”2000,nr28-29,s.9.
3Wprezentowanejpublikacjiczęstobędęodwoływaćsiędoterminówstrictebiologicznychoraz
właściwychnaukomprzyrodniczym.Terminytemogąbyćznanewieluczytelnikom,alerzecz
jasnaniemuszą.Ztegowzględuwprzypisachwprowadzonoswegorodzajusłownikterminolo-
giibiologicznejużytejwtekście(Invitro–zob.przypis3wrozdzialeIII).
6
