Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
10Pojęcieetykietydyplomatycznej,protokółu,ceremoniałów000
Miałobyćtak,żeczłowiekzacząłokazywać,niekiedywspecyficznysposób,
wyrazyszacunkudrugiemuczłowiekowi.Czyniłtonajpierwwramachwłasnej
grupy,zwłaszczawobecstarszyzny,osóbstarszychikobietciężarnych.Szacunek
wyrażanowróżnychformach,wtymprzyzajmowaniumiejscaprzybiesiadnym
stole3.Następnymważnymkrokiembyłookazywaniepewnychwzględówwy-
słannikomobcych,anawetwrogichplemion,którzyprzybywali,byomówićjakiś
ważnywspólnylokalnyproblem,np.pochówekzabitychpobitwie(zwlekanie
znimgroziłowybuchemepidemii)itp.Wysłannikówtychprzyjmowanowedług
określonejprocedury,którazczasemstałasięregułąobyczajową.
Regułyetykietyformowałysięiewoluowałyprzezwieki.Prawdziwyich
rozkwitnastąpiłnadworachmonarszych(Hetykietadworska”).Szczególny
rozwójregułetykietalno-ceremonialnychbyłudziałemcesarstwabizantyń-
skiego,którezwłaszczagdyzaczęłochylićsiękuupadkowi,dziękirozbudo-
wanejetykiecieiceremoniałomstarałosięukrywaćswesłabości.Dlategoteż
szczególnąuwagępoświęcanopodejmowaniuposelstwzagranicznych,starając
sięwywrzećnanichkorzystnewrażenie,dziękiprzesadnejgościnności(przyj-
mowaniuichzHbizantyńskąpompą”).Wieledworówstarałosięwróżnym
zakresieprzejmowaćelementybizantyńskiejetykietyiceremoniału,zwłaszcza
nadworachtureckimiperskim.Niektóreaspektybizantyńskiejetykietynie
zawszespotykałysięzaprobatądworóweuropejskich4.
3
NaprzykładwEwangeliiwedługśw0ŁukaszaJezuswczasieobiaduupewnegoprzywódcy
faryzeuszów,gdyzauważył,żegościewybieralisobiepierwszemiejsca,mówiłdonich:HJeśli
cięktozaprosinaucztę,niezajmujpierwszegomiejsca,byczasemktośznakomitszyodciebie
niebyłzaproszonyprzezniego.Wówczasprzyjdzieten,ktowasobuzaprosił,ipowieci:«Ustąp
temumiejsca»;imusiałbyśzewstydemzająćostatniemiejsce.Leczgdybędzieszzaproszony,
idźiusiądźnaostatnimmiejscu.Wtedyprzyjdziegospodarzipowieci:«Przyjacielu,przesiądź
sięwyżej»;ispotkacięzaszczytwobecwszystkichwspółbiesiadników.Każdybowiem,ktosię
wywyższa,będzieponiżony,aktosięponiża,będziewywyższony”(Łk14,7–11).
4
Niezawszełatwobyłosprostaćwymogometykietynaniektórychdworach.Naprzykładna
dworzesułtanatureckiegoposłowieobcychmonarchówzmuszanibyli,wczasieoficjalnej
audiencjiusułtana,padaćnaklęczki,anaaudiencjiuszachaPersjidodatkowoucałowaćjego
stopę.Posłomcararosyjskiegozakazanostosowaniasiędotakichupokarzającychpraktyk.
Posłomudającymsiędosułtanatureckiegodawanoinstrukcję,żemająHskładaćpokłon,
stojąc,aniepadaćnaklęczki”.W1588r.posełcaraRosjiwPersjistanowczoodmówiłuca-
łowaniaszachawnogę(Historiadyplomacjido1871r0,t.1,Warszawa1972,s.312).Także
polscyposłowie,którzydośćczęstobywalinadworzesułtańskim,uważali,żedomaganie
sięprzezsułtanatureckiegoHnajniższegopokłonu”wczasieaudiencjijestsprzecznezich
godnością(HistoriadyplomacjipolskiejX–XXw.,op.cit.,s.209).Niemniejjednakposłowie
obcychmonarchówzmuszanibylidoskładaniasułtanowipokłonów,poprzezzginaniesię
doziemi,podobniejakcesarzowiniemieckiemuipapieżowi.
