Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RozdziałI
chronicznejmotywacjiwyrazunazasadzieukazaniajegorelacjidooznaczanej
rzeczywistości.Punktemwyjściaanalizsąwyrazyonomatopeiczneielementy
fonicznieekspresywne,acałaproceduraprzypominatzw.etymologięludową.
Ztychanalizwynika,żeniemalkażdesłowoistotniezawierawsobiejakąśin-
formacjęonazywanymprzezsiebieobiekcie.Informacjatajednakniepochodzi
wprostznaturynazywanejrzeczy,alejestwynikiempostrzeganiaobiektuprzez
twórcęnazwy.Niejest,zdaniemPlatona,tak,żektoznanazwy,znarównieżirze-
czy,bonazwybyłynadawanerzeczomdawnoisązdeterminowanehistorycznie
(Plato438–440).
Związekmiędzywyrazamiarzeczamirozpatrywaliteżstoicy(III–Iw.p.n.e.).
Etymologiabyładlanichnauką,którejcelstanowiłodoszukiwaniesięwewnętrz-
nego,czyliprawdziwegozwiązkumiędzywyrazamiarzeczami,alezwiązku
istniejącegozpunktuwidzeniadanejspołeczności(Heinz1983:33,42).
102040EtymologiawujęciuVarrona
ZkoleiwstarożytnymRzymietemu,nwjakisposóbwyrazyzostałynadane
rzeczom”,znacznączęśćswojejpracyDelinguaLatinapoświęciłMarcusTe-
rentiusVarrozReate(Iw.p.n.e.).Skłaniającsiękuzasadomanalogii(zasady
proporcjonalnościiregularnościpanującewjęzyku[Heinz1983:34–36,43–45]),
przestrzegałprzedzachowywaniemjejwsposóbniewolniczy.Zwracałteżuwagę
napotrzebęuwzględnianiautrwalającychsięwjęzykuzwyczajów(Cytowska,
Szelest1981:264).Uznając,żemotywacjajęzykowawyrazówjestuzależniona
odichmotywacjisemantycznej(logicznej),Varropostulował,abyetymologpo-
znawałhistorięikulturędanegonarodu.Dlategonaprzykładobjaśniał:caelum
—quodestcaelatum(niebo—caelum—bojestniebieskie—caelatum),cura
—quodcururat(troska—cura—bodlaczegóż—cur—sięniepokoi—
urat),ludus—quiaestlongissimealusu(zabawa,rozrywka—ludus—bojest
najdłuższa—longissime—zpowoduigraszek—alusu)(Heinz1983:64).
1030Etymologieśredniowieczne:IzydorzSewilli,
HonoriuszzAutun
WśredniowieczuIzydorzSewilli(VI–VIIw.)wdzieleOriginesseuEthy-
mologiaeopisywałwszechświat,usiłującwyprowadzićistotęrzeczyzichnazw.
Podawałprzytym(znaszegopunktuwidzenia—fantastyczne)etymologietych
nazw,podobniejakstarożytniuważałbowiem,żewłaściwerozumieniesłówdaje
wiedzęoprzedmiotachprzeznienazywanych,właściwiezaśrozumiesłowoten,
ktoznajegoetymologię(Mayenowa1979:210;Kuksewicz1973:38;IEL1992:
424–428).AutoremsłownikawtórnychznaczeńbyłHrabanMaur(VIII–IXw.),
