Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
Dębowa(jakbeczka)polskośćł
posunięćtamtejepoki,wtakiczyinnysposóbodpowiadałopotrzebomobuklasspo-
łecznychimimonierównościwposiadanejwładzyorazstatusieukształtowałostrukturę
absolutystycznegopaństwanaZachodzie17.
Równocześnietensystemrządówcharakteryzowałynstałekonflikty
międzywładcamiabsolutnymiaarystokracją,co(ł)miałomiejscewca-
łejEuropie.Absolutyzmsprawowałrząd«wimieniu»arystokracji,alesy-
tuowałsięponadnią”18.
Wkażdymrazie,oilezależnościlenneutkałykrzepkąsiećpowiązań
kontraktowychmiędzysenioremawasalem,możnowładcąajegoklientem,
otylerządyabsolutnedźwignęłyjązpoziomulokalnegonaszczebelogól-
nopaństwowy.Feudalizmdostarczyłpulsującejżyciemtkankispołecznej,
aletoabsolutyzmosadziłjąnakośćcupaństwazmierzającegokunowocze-
sności.Pojęciekontraktowościstosunkówspołecznychwniknęłogłęboko
wmodelpowiązańizależnościmiędzyludzkichwdobiepóźnegofeudali-
zmu,inspirującideedotyczącetego,jaktakiestosunkiwinnysięukładać
wdobrzezorganizowanymspołeczeństwie.Relacjekontraktowestanowiły
zresztąprzezokresabsolutyzmuswegorodzajuostrzeżeniedlamonarchów
absolutnych,abyeskalującswojąwładzę,nieważylisięprzekraczaćkry-
tycznejgranicy,wyznaczonejprzezfeudalneprawoipłynącezniegowol-
ności,iżbyniemniemali,żeciążynanichodpowiedzialnośćjedynienprzed
Bogiem”.Ideętęrozwijalimyślicieleoświeceniajakoorężprzeciwabso-
lutyzmowi.Pamiętaćprzytymnależy,żewrazzcnotamiwolnościowymi
feudalizmzakodowanąmiałwswymgenotypietoksynę(auto)destrukcji:
kulturycerskiejkonfrontacji–turniejowejlubbitewnej–zrównorzędnym
statusoworywalem,ijeślisiętegoprzymiotuniemiarkowało,towynaturzał
sięonwpieniactwo,rozbójianarchię.Postawmytedykropkęnadi–zna-
turyporządkówfeudalnychzawszekiełkowałychwastybezładuinierządu;
feudalizmsamzsiebienowoczesnegopaństwabyniewykreował.
Dogenezytakiegopaństwaprzyczyniłsięwzrostznaczeniairolimiast.
WidaćtonaprzykładziewczesnonowożytnejFrancji,poczynającodLu-
dwikaXI,wyraźniefaworyzującegopatrycjatmiejski,odktóregomógłsię
spodziewaćnietylkoroztropnychrad,aleiwsparciapieniężnegowwalce,
jakątoczyłzfrondującymimożnowładcamifeudalnymi.WXVIwieku
ważnecentramiejskieweFrancji,jaknaprzykładRennesczyNantes,
otrzymałyprzywileje,czyniącejeciałamidośćautonomicznymiwzględem
17
P
.Anderson,LineagesoftheAbsolutistState,London1977,s.22–24.
18
Tamże,s.298.
