Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.Praworzymskieijegorolawrozwojueuropejskiejkulturyprawnej
słowaius:jednoznichtoUsos”lubUzupa”–gotowanaprzezsprawnego
kucharza;drugietoUprawo”–powstająceprzezinterpretacjęustawylub
zwyczaju,dokonywanąprzezznawcęsztukiprawniczej–jurystę.
Terminiuswystępowałrównieżwznaczeniudzisiejszegoprawa
podmiotowego–uprawnieniaprzysługującegojednostce,wynikającego
znormprawaprzedmiotowego.Wtymznaczeniuterminiuswystępuje
wtakichzwrotach,jaknp.:iussuccessionis(prawonastępstwa);nemoplus
iurisadaliumtransferrepotestquamipsehaberet(Uniktniemożeprzenieśćna
innegowięcejprawniżmasam”);quiiuresuoutiturneminemlaedit(Ukto
korzystazeswojegoprawanikogoniekrzywdzi”).
***
Lexestratiosumma,insitainnatura,quaeiubet,eaquaefaciendasunt,pro-
hibetquecontraria–UPrawotowłączonawnaturalnyporządeknajwyższa
mądrość,któranakazuje,conależyczynićizabraniadziałańsprzecznych
zowymiwskazaniami”.
(Cicero,Delegibus1,18,tłum.I.Żółtowska,Kęty1999)
*
Quaereaiuregentiumoriginemsumpsit,utpotecumiurenaturaliomnesliberi
nascerentur(...)–UKtóratorzecz[niewola]bierzeswójpoczątekzprawanaro-
dów,jakożezgodniezprawemnaturalnymwszyscyrodząsięwolni(...)”.
(Ulpianus,D.1,1,4)
*
Estquidemveralexrectarationaturaecongruens,diffusainomnes,con-
stans,sempiterna,quaevocetadofficiumiubendo,vetandoafraudedeterreat;quae
tamennequeprobosfrustraiubetautvetatnecimprobosiubendoautvetandomo-
vet.Huicleginecobrogarifasestnequederogariexhacaliquidlicetnequetota
abrogaripotest,necveroautpersenatumautperpopulumsolvihaclegepossumus,
nequeestquaerendusexplanatorautinterpreseiusalius,neceritalialexRomae,
aliaAthenis,alianunc,aliaposthac,sedetomnesgentesetomnitemporeunalex
etsempiternaetimmutabiliscontinebit,unusqueeritcommunisquasimagisteret
imperatoromniumdeus,illelegishuiusinventor,disceptator,lator;cuiquinon
parebit,ipsesefugietacnaturamhominisaspernatushocipsoluetmaximaspoenas,
etiamsiceterasupplicia,quaeputantur,effugerit.–URzeczywisteprawotozatem
prawdziwaroztropnośćzgodnaznaturą,odwiecznaiobecnawkażdym
człowieku,którajestwładczymgłosemobowiązkuistanowczymostrze-
32
