Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.Praworzymskieijegorolawrozwojueuropejskiejkulturyprawnej
Wpołowieubiegłegostuleciawłoskihistorykprawa,FrancescoCalas-
so(wswymklasycznymdzieleUWprowadzeniedoprawapowszechnego”)
wyodrębniłtrzyfazyhistorycznekształtowaniasiępojęciaiuscommune71:
Pierwsza,określanaUokresemprawapowszechnegoobowiązującego
bezwzględnie”(periododeldirittocommuneassoluto),charakteryzowałasię
dominacjąiuscommunenadinnymiźródłamiprawa,którychskuteczność
zależałaodichzgodnościztakrozumianymprawempowszechnym.Okres
tenprzypadałnawiekiXIIiXIII.
Druga,zwanaUokresemprawapowszechnegosubsydiarnego”(pe-
riododeldirittocommunesussidiario),charakteryzowałasiętraktowaniemius
communejakopowszechnegoporządkuprawnego,doktóregopowinny
odnosićsięposzczególnesystemyprawne(iusproprium).Okrestenprzy-
padanawiekiXIViXV.
Trzecia,zwanaUokresemszczególnegoprawapowszechnego”(pe-
riododeldirittocommuneparticolare),charakteryzowałasięstanowieniem
prawaprzezwładcę,personalizującegopaństwo.Iuscommunetraktowane
byłojakozbiórzasad,doktórychwładcamożesięodnieśćpomocniczo
przytworzeniuprawa.Okresten–wedleCalasso–rozpocząłsięwwieku
XVIitrwałażdoczasuwielkichXIX-wiecznychkodyfikacji.
MarioCaravale,nawiązującdoklasyfikacjiCalasso,przyjmujejednak
odmiennejejkryteria.Podkreśla,żeterminiuscommunerozumianybył
różnieiniestanowiłokreślonejkategorii.Użycietegoterminuwiązałosię
zespecyficznymiuwarunkowaniamihistorycznymiipolitycznymi.Mario
Caravalewyróżniatrzyodrębnekategorieiuscommune:iuscommuneromano
canonico,droitcommuncoutumierorazcommonlaw.Każdaztychtrzechkate-
goriiwinnabyćrozpatrywanawodniesieniudospecyficznychwarunków,
wktórychpowstawała72.
1.IuscommuneromanocanonicotworzyłosięweWłoszechnagrun-
cietradycjiinterpretowanianormprawajustyniańskiego,uzupełnianej
interpretacjąwywodzącąsięzprawakanonicznego.Prawopowszechne
rzymsko-kanonicznewzięłoswójpoczątekodXI-iXII-wiecznejszkoły
glosatorówibyłorozwijaneprzezichnastępców,XIII-iXIV-wiecznych,
komentatorów.Dołącznościtychdwóchsystemówprawaprzyczyniały
sięrównieżówczesnestudiauniwersyteckie,łączącestudiowanieprawa
71
F.Calasso,Introduzionealdirittocommune,Milano1951,s.125in.
72
Zob.M.Caravale,Alleoriginideldirittoeuropeoł,s.9in.
58
