Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Rozdział1
MONARCHIALIPCOWA1830-1848
Wpolitycewewnętrznejrosłynapięciamiędzyrozmaitymiugrupowaniamipolityczny-
mi.Kiedyzaśdoszłodoniepotrzebnegoaktuterroru110,królKarolXijegorządzdecydował
sięnaostrerepresjewobecrepublikańskiej,liberalnejibonapartystowskiejopozycji.Nara-
stałaopozycjawIzbieDeputowanychikrólzdecydowałsięrozwiązaćIzbę(zanimsięjesz-
czezebrałapokolejnychwyborach),zmienićordynacjęwyborcząiznieśćwolnośćprasy.
27lipca1830r.nzabrałgłosludParyża”(JanBaszkiewicz);stanęłybarykady.Nastąpiłyntrzy
dnichwały”(LesTroisGlorieuses).Masychciałyrepubliki,aletymczasowewładzeParyża
(markizdelaFayetteiinni)ogłosiłyLudwikaFilipazliniiksiążątorleańskichkrólem,gdy
tenzobowiązałsiędoprzestrzeganiazmodyfikowanejKartyKonstytucyjnej.Obieizbyparla-
mentuszybkoKartęprzeredagowałyijuż9sierpniaLudwikFilipbyłkrólemFrancuzów111.
KartaKonstytucyjnaz1830r.wznacznymstopniupowtarzałaprzepisyKartyz1814r.;
rozpoczynasięsłowami:nLudwikFilip,królFrancuzów[…]rozkazaliśmyirozkazujemy
byKartaKonstytucyjnaz1814rokuzpoprawkami,którewprowadziłyobieizby7sierpnia
iktórezaakceptowaliśmy9sierpnia,zostałaponownieogłoszona[…]”112.AleracjęmaJan
Baszkiewicz,gdypodnosi,żeoiletaz1814r.byłaaktemkrólewskiejłaski,toKartaz1830r.byłaro-
dzajemumowykrólazludem.nNiebyłojużpoddanychkróla,byliobywatele.Samwładca
tokrólFrancuzów,anieFrancjiiNawarry”113.Niezmieniającskomplikowanejstruktury
parlamentu,rozszerzonojegokompetencje,obniżonogranicewiekuwprawiewyborczym,
obniżonocenzusmajątkowy;wizbiewyższejzniesionoparówdziedzicznych,apozosta-
wionotylkodożywotnichnominowanychprzezkróla;zastrzeżonądotychczaswyłącznie
dlakrólainicjatywęustawodawcząotrzymałytakżeobieizby.Zwiększonozakresodpowie-
dzialnościministrów,przyczymwpraktyceukształtowałasiępodwójnaodpowiedzialność
politycznaministrów,amianowiciemusielimiećzaufaniezarównokróla,jakiizby,autra-
tapoparciachoćbytylkojednegoztychorganówskutkowaładymisjąministralubgabi-
netu.Wpraktycedziałosiętakczęsto.Systemten,zwanyorleańskim,trafiznaczniepóź-
niejdokonstytucjiVRepublikifrancuskiej.TakpowolikształtowałsięweFrancjisystem
parlamentarny114.Konstytucjaz1830r.iwprowadzonanajejpodstawiepraktykasystemu
rządównodegraływażnąrolęwdziejacheuropejskiegokonstytucjonalizmu”115.
RewolucjalipcowaweFrancjiiwkonsekwencjitzw.monarchialipcowapokazały,że
niemapowrotudodawnychkoncepcjirojalistycznych.nKształtowałasięnowatradycja
-tradycjarepublikańska.Jejczęściąbyłytakżeideeegalitarneinspirowanepoglądami
J.J.Rousseau”116.NiesposóbniezgodzićsięzJanemBaszkiewiczem,gdytenakcentuje,że
następstwemntrzechdnichwały”był-powiedeńskiejrestauracjistosunków-wzrostna-
110
Robotnik,fanatycznyrepublikanin,działającywpojedynkęzasztyletowałbratankakrólewskiego,księcia
deBerry,októrymmyślano,żewprzyszłościzasiądzienatroniefrancuskim.A.Zahorski,Francjawlatach
1815-1848…,s.252.
111
J.Baszkiewicz,HistoriaFrancji,wyd.2…,s.516;zob.teżA.Zahorski,Francjawlatach1815-1848…,s.256-257.
112
Tekstpolskiw:Powszechnahistoriaustroju.Wybórźródeł…,s.231in.
113
J.Baszkiewicz,HistoriaFrancji,wyd.2…,s.517.
114
M.Wąsowicz,Prawoiobywatel…,s.78-79.
115
Tamże,s.79;zob.teżtenże,Międzytronem,giełdąibarykadą.Francja1830-1848,Warszawa1994,s.140
in.,passim.
116
L.Jamróz,Ewolucjakonstytucjonalizmufrancuskiego…,s.46.
