Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Francja
29
strojówrewolucyjnychwEuropie:wBelgiiwybuchło(VIIIiIX1830)powstanieprzeciwko
panowaniukrólaHolandii,anMarsyliankabędziesztandaremtejrewolucji[…],polskili-
stopad1830r.był,wedlesłówWarszawianki,słońcemLipcapodniecany”;płomienierewo-
lucjiroznieconezostanąwSzwajcarii,Italii,wwielupaństwachniemieckich117.Wydarzenia
niemogłyniewywołaćzaniepokojeniaŚwiętegoPrzymierzairosyjskichmyśliointerwen-
cjizbrojnejwBelgii.Wtokudyskusjimocarstwnastąpiłoporazpierwszyzacieśnienie
stosunkówfrancusko-angielskich,cojużwówczasokreślonojakoententęcordiale118.Na
razienieprzeszkadzałotozbliżeniudoAustriirządzonejprzezreakcjonistęMetternicha.
Rok1848byłwniemalcałejEuropie(pozaImperiumRosyjskimorazWielkąBrytanią)
wielkimzrywemludówdowalkiowyzwolenienarodowe,bądźopoprawęwarunkówbytu
istosunkówspołecznych(pozostałościfeudalizmuwjednychkrajach,rozwójstosunkówkapi-
talistycznychwinnych),bądźobiegrupyprzyczynsplatałysięrazem.ToWiosnaLudów.Nie
przypadkiemwtymżerokuukazałsięManifestkomunistyczny(1848).Zbiegiemlatwstosun-
kachwewnętrznychFrancjinarastałkryzysreżimu;serianiebywałychskandalikompromito-
wałarząd.Od1846r.postępowałkryzyswrolnictwieiprzemyśle.Opozycjapolitycznapono-
wiłahasłareformy.ZaczęłosięwParyżu,gdziestanęłybarykady.Nauczonydoświadczeniem
roku1830ludstolicynierozbroiłsięjużiwymusiłogłoszeniedemokratycznejrepubliki,atakże
kilkareformsocjalnych119.KrólLudwikFilipbezoporuabdykował,autworzonyzliberałów
isocjalistówRządTymczasowyproklamowałrepublikę(25II1848)120;króluszedłdoAnglii.
IIREPUBLIKA(1848-1852)IIICESARSTWO(1852-1870)
PowyborachdoZgromadzeniaKonstytucyjnegouchwaliło(4XI1848)onokonstytu-
cję121.Ustawazasadniczanawiązywaładoideirepublikańskichczasówrewolucji:bardzo
mocnoiwielokrotniepodkreślałazasadęsuwerennościluduiwkonsekwencjiwyborów
powszechnych,zaśnpodziałwładzjestpierwszymwarunkiemwolnegorządzenia”(art.
19).ZgromadzeniePrawodawczeustanowionojednoizbowe.PonowniepojawiłasięRada
Stanujakoorganopiniującyprojektyaktówprawnych.PrezydentRepublikiwybieranyna
4lata(zzakazemreelekcji)wwyborachpowszechnychłączyłfunkcjegłowypaństwaiszefa
rządu:dobierałdowolnieministrów,akonstytucjaniestanowiła,przedkimmielibyonibyć
odpowiedzialni.Możnasięwięctudopatrywaćwzoruustrojuamerykańskiego.Szeroko
zakreślonowachlarzprawobywatelskich,któretoprawamiałycharakternaturalny(po-
nadpozytywny):gwarancjawolnościosobistej,prawodosądu,wolnośćreligijna,wolność
stowarzyszeń,zgromadzeń,wyrażaniapoglądów,prasy,oświaty,równośćdostępudosta-
nowiskpublicznych,nienaruszalnośćwłasności122.Wwyborachprezydenckich(już10XII
1848)zwyciężyłbratanekNapoleonaI-LudwikNapoleonBonaparte.Prezydentniedo-
puściłdorządówparlamentarnych.GdyeuropejskaWiosnaLudówdogorywała,awkraju
117
J.Baszkiewicz,HistoriaFrancji,wyd.2…,s.518-519.
118
Tamże,s.519;zob.także:A.Zahorski,Francjawlatach1815-1848…,s.260.
119
J.Baszkiewicz,Wolność,równość,własność…,s.87.
120
Tekstproklamacjiwjęzykupolskimzob.:Powszechnahistoriaustroju.Wybórźródeł…,s.232-233.
121
Tekstpolskiw:Powszechnahistoriaustroju.Wybórźródeł…,s.233in.
122
L.Jamróz,Ewolucjakonstytucjonalizmufrancuskiego…,s.46-49;teżJ.Baszkiewicz,HistoriaFrancji,wyd.
2…,s.554-561.
