Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wartościkulturyeuropejskiej
37
go,opartegonawieloetnicznejiwielonarodowejstrukturze,zarządzanej
centralnieprzyzachowaniupodstawowychwartości,charakterystycznych
dladotychczasowegodorobkukulturyantycznej34.Wtymteżsensie,mimo
monarchicznegocharakteruiformwładzyocechachjedynowładztwa,im-
periumrzymskieróżniłosięjednakodsatrapiiorientalnych,występujących
wświeceantycznym.Jednakowożobcewzorceprzyjmowanewsystemie
władzyprowadziłydonegatywnychskutkówwpostacirozpaduefektyw-
nościzarządzaniastrukturąimperialną.Cywilizacyjnywymiarrzymskiego,
imperialnegomodelupolitycznegonależałjednakniewątpliwiedonajwyżej
rozwiniętychibyłdoczasuwsprawnysposóbzarządzany.Dopierowpóź-
niejszymokresiezaczęłodochodzićdoerozjitegosystemupolitycznego.
Niemniejjednak,pozostałonwzorem,doktóregowielokrotnieodwoływa-
nosięwEuropie35.
AntykinspirowałwięcprzyszłepokoleniaEuropejczyków,stwarzając
odpowiedniewzorcewposzczególnychdziedzinachżyciazbiorowego,któ-
restałysięnastępnietrwałymelementemrozwojustaregokontynentu.Do-
tyczyłotozarównokulturyduchowej,jakimaterialnej.
Wokresieantycznympojawiłosięchrześcijaństwo,któregosystem
wartościwzdecydowanysposóbprzeniknąłposzczególnesferyżyciaspo-
łecznego,stającsięzczasemjegogłównymsystememwartości.Trudnouj-
mowaćchrześcijaństwojedyniezpozycjisystemureligijnego.Odpoczątku
byłoonościślepowiązanezcałokształtemantycznejkultury.Postosun-
kowokrótkimokresieizolacjiipodejmowanychpróbnarzeczstworzenia
autonomicznychpodstawżyciazbiorowego,chrześcijaństwowtopiłosię
wświatantyczny,wnoszącdoniegowłasnewartości,nieodrzucającjedno-
cześniewcałościdziedzictwaantyku.
Charakterystycznącechąrozwijającegosięchrześcijaństwabyłostop-
nioweprzejmowanietradycjikulturyantycznej,wtymgłównietradycjiin-
telektualnej.Tworzącesięzrębyfilozofiiiteologiichrześcijańskiejzostały
wistotnysposóbpowiązaneztradycjąfilozofiigreckiej.Popoczątkowej
próbienegacjimyśliantycznej,uznawanejzapogańską,tradycjefilozofii
34Źródełmodeluimperialnegomożnaposzukiwaćjużwokresierzymskiejrepubliki.
Należyjednaktakżezwrócićuwagęnaorientalnepochodzeniewładzyocharakterzeautory-
tarnym,którezostałodoRzymuwprowadzonewokresiejegowzmożonychpodbojów,atym
samymotwieraniasięnaobcepierwiastkikulturowe.
35RzymskimodelimperialnyznajdowałwpóźniejszychwiekachwEuropiewieluna-
śladowcówistałsięwznaczeniuideowymwzorcemdlawładcóweuropejskich,pragnących
wskrzesićgowodmiennychwarunkachhistorycznych.
