Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NiewątpliwieewolucjakursupolitycznegoWielkiejBrytaniizwiązana
byłazpoczątkiemnowegookresupolitykibliskowschodniejzapoczątkowa-
nejprzezHenry’egoPalmerstona,wiktoriańskiegomężastanu,którystarał
sięwzmocnićpaństwoosmańskieiskuteczniewykorzystaćjeprzedekspan-
sjąRosji.JednakżezupływemXIXwiekupolitykataulegałastopniowej
zmianie.OpiniapublicznawAngliicorazczęściejibardziejotwarciekryty-
kowałarządtureckizasposób,wjakitraktowałonludnośćchrześcijańską
napodległymsobieterytorium,apostawatawywarławkońcuwpływna
relacjebrytyjsko-osmańskie.
NarelacjachLondynuzKonstantynopolemzaważyłyrównieżwyda-
rzeniazachodzącemiędzypaństwaminależącymidowielkichmocarstw.
RosnącapotęgaNiemiecnapoczątkuXXwiekuzmusiłaBrytyjczykówdo
większegozaangażowaniasięwsprawynaMorzuPółnocnymipokojowe-
gorozwiązaniaproblemównaBliskimWschodziezFrancjąiRosją.Znasta-
niem1907rokuinawiązaniembliższejwspółpracyAngliiiRosji,Turcja
przestałabyćtakważnympartneremszachującymWielkąBrytanię,co
miałoznaczącywpływnaprzyszłąpostawęPortyijejzbliżeniezNiem-
cami.
Jednocześnie,cowydajesięparadoksalne,przywódcybrytyjscystaralisię
realizowaćsprzecznecelewimperiumosmańskim.Rządbrytyjskidokładał
starań,bypomócPorcieulepszyćjakośćzarządzaniawdomenachosmań-
skich,ajednocześniewzmacniałbezpieczeństwoIndiiprzezstopniowąin-
gerencjęwpaństwietureckim,zwłaszczawMezopotamii,ZatocePerskiejina
PółwyspieArabskim.BrytyjczycypomagaliTurkomwprzeprowadzaniure-
formichwłasnychinstytucjipaństwowych,jednocześnienalegając,by
przemianyekonomicznepodlegałyścisłejkontrolizestronypaństweuro-
pejskich.Naareniemiędzynarodowejopowiadalisięzajednościąterytorial-
państwatureckiego,alenieuczynilinic,byzapobiecpodbojowiosmań-
skichprowincjieuropejskichwczasiewojenbałkańskich.Wświetletych
sprzeczności,TurcyzaczęlipostrzegaćBrytyjczykówniejakodobroczyńców,
leczpoważnezagrożenie.
Należyprzypuszczać,decydencibrytyjscynigdywpełniniezrozumie-
li,żeichsprzeczneceleidążeniadoprowadziłydostworzeniapoważnego
rozłamuwstosunkachangielsko-tureckich.Porewolucjimłodotureckiejz1908
rokuprzedstawicielebrytyjscywKonstantynopolustaleprzekazywaliswo-
jemurządowizniekształconyobrazwydarzeńmającychmiejscewimpe-
riumosmańskim.WrezultaciekołarządzącewLondynieźleoceniłyper-
spektywyiintencjeprzywódcówtureckich.Zarównopoczynaniaczłonków
partiiJednośćiPostęp,jakipóźniejszeporażkiwwojnachbałkańskich
6