Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
utwierdziłyLondynwprzekonaniu,żepaństwoosmańskiebyłosłabeinie-
stabilne.Aponieważprzywódcybrytyjscystwierdzili,żepodziałimperium
osmańskiegoprzezwielkiemocarstwabyłnieunikniony,odrzucilioferowa-
neprzezPortępropozycjesojuszumilitarnegoigospodarczego.
Wokresieodwojnykrymskiejdowybuchupierwszejwojnyświatowej
cechącharakterystycznąpolitykibrytyjskiejwobecimperiumosmańskiego
byłapowolnaistopniowazmianarelacjizprzyjacielskichnachłodniejsze,
aczasamiwrogie,couwidoczniłosięszczególniewpostawiepremieraWil-
liamaGladstone’a.Apogeumwrogościmiędzyobupaństwaminastąpiłow1908
rokupodczasrozmówbrytyjsko-rosyjskichwRewaluwprzededniuwybu-
churewolucjimłodotureckiej.Alewyjątkowośćpolitykiangielskiejwobec
Turcjiniepolegaławyłącznienastopniowympogarszaniuwzajemnychsto-
sunków,bowiemtakiezachowanieniestanowiłoodosobnionegoprzypadku
wkontaktachdyplomatycznych.Bardzoistotnymczynnikiembyłanato-
miastwielokierunkowośćnaturycelówpolitykibrytyjskiej.RządzącywLon-
dyniebyliprzekonani,żereformępaństwaosmańskiegonależyprzede
wszystkimprzeprowadzićodwewnątrz,coniewątpliwiestanowiłojaskra-
wyprzykładobcejinterwencjiwwewnętrznesprawyinnegopaństwa.Jed-
nocześnieWielkaBrytaniaopowiadałasięzaniepodległościąiniezależno-
ściąPorty.Wrazzezwołaniemkongresuberlińskiegoobaniezgodnezesobą
celepolitykibrytyjskiejstraciłynawartości,aleniezostałycałkowicieza-
pomniane.ŻądaniawysuwaneprzezBrytyjczykówdomagającychsięprze-
prowadzeniareformwTurcjistałysiębardziejwyraziste,coztureckiego
punktuwidzeniabyłowysoceniestosowneiprowadziłodosamozagłady.
Znakomitymprzykłademilustrującymtendualizmpolitycznybyłanatar-
czywość,graniczącazutopią,przedstawianychprzezadministracjęangiel-
skąpropozycjiustanowieniakonstytucyjnychiparlamentarnychrządówna
terenieimperiumosmańskiego.KolejnymbyłypróbywywarcianaPorcie
presjiwkwestiitraktowaniaprzezniąpoddanychwprowincjacheuropej-
skich.WielkaBrytanianiebyłajedynymwśródwielkichmocarstw,którewspo-
sóbbezpośrednilubpośrednizachęcałopaństwabałkańskiedoprzeciwsta-
wieniasiępolityceprowadzonejprzezsułtanaAbdülhamidaII,któregopo-
wszechnieuważanozanajgorszegowładcę,jakikiedykolwiekpanowałwEu-
ropie.Cowięcej,żadenzwielkichautorytetówwWielkiejBrytaniiniebył
przygotowanydozrewidowaniaswoichpoglądównaambicjeidążeniapo-
lityczneBułgarów,Serbów,GrekówczyOrmian,zwłaszczapomasakrze
ludnościbułgarskiejz1876rokuczyrzeziachludnościormiańskiejzlat90.
XIXwieku.Tegorodzajuokolicznościsprzyjałyusprawiedliwianiupolityki
antyosmańskiej.SzczególnieuwidoczniłosiętowostatnichlatachXIXwie-
7