Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Omożliwościndobrej”śmierci
przypadkiśmiercijakobardziejlubmniejzłe,wzależnościodtego,co
faktyczniemogłobyjeszczespotkaćwdalszymżyciutego,ktoumarł.
JamesRachelspisze,żeludzkieżyciemożebyćpostrzeganejako
spełnionelubdokończone(complete)bądźniespełnionelubniedo-
kończone(incomplete),jakoprzykładtegopierwszegopodającżycie
BertrandaRussella-któryzmarłwwiekudziewięćdziesięciusied-
miulat,osiągnąwszywielesukcesówwżyciuosobistymizawodowym
(włączniezNagrodąNobla),adrugiego-życieFrankaP.Ramseya,
obiecującegofilozofa,któryzmarłprzedwcześniewwiekulatdwu-
dziestusześciu,zanimjegożycieikarierataknaprawdęsięrozpoczęły.
Twierdzidalej,żeśmierćRussella-będącoczywiścienaswójsposób
pewnymzłem(jaksięzdaje,wsensieNagelowskim)-dostarczyłaje-
dynienokazjidouroczystejrefleksjinaddobrzeprzeżytymżyciem”,
natomiastśmierćRamseyaokazałasięprawdziwątragedią,ponieważ
zbytwcześnieprzerwałajegomłodeżycie,zmarnowaładotychczaso-
wywysiłekprzygotowującygododalszychosiągnięćnapolunauki
iuniemożliwiłamurealizacjęwielkichrzeczy,którychzapewneby
dokonał,gdybyniezmarł34.
Jakwynikazpowyższychrozważań,rozumienieśmiercijako
utratyżyciamożeprowadzićdokonkluzjidwojakiegorodzaju.Po
pierwsze,takjakNagel,śmierćmożnapostrzegaćjakoswegorodzaju
złoabsolutne,któregonieredukująnawetobiektywne,biologiczne
ograniczeniawpisanewlosyczłowieka.Podrugie,jeśliprzyjąćpunkt
widzeniareprezentowanymiędzyinnymiprzezMcMahanaiRachel-
sa,możnaargumentować,żeoweograniczeniawpewnymstopniu
relatywizujązłośmiercilubprzynajmniejumożliwiająjegogradację
-możnazatemmówićowiększymlubmniejszymzłuzwiązanym
ześmiercią,złuzrelatywizowanymdofaktycznejdługościitreści
życiatego,ktoumiera.Bardziejzłajestwtymsensieśmierćosoby
mającejprzedsobąwielemożliwości,którewskutekprzedwczesnej
śmierciniezostanąnigdyzrealizowane(np.nagłaśmierćmłodego
iskądinądzdrowegoczłowieka),zaśmniejzła-śmierćosoby,która
takichmożliwościzpewnychobiektywnychpowodówpoprostunie
ma(bonp.umierawpodeszłymwieku,przeżywszymniejlubbardziej
nspełnione”życie,albonp.jestskazananarychłąśmierćzpowodu
nieuleczalnejchoroby).
34J.Rachels,TeEndofLife...,s.50-51.
23
