Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewangeliazbawienia.Polskalewicachrześcijańska,tomI
wstania,połączonegozrewolucjąsocjalnąobejmującąrównieżcarskąRosję.Nakanwieruchów
tektonicznychwSLPkrótkodziałałyjeszcze:MłodaSarmacja(1837)zpomocniczymZwiązkiem
SynówOjczyzny(HenrykBogdański,TytusOlesiński,EugeniuszChrząstowski,AlbinDunajew-
ski,RyszardHerman).W1839r.zMłodejSarmacjiwyodrębniłosięmocnoradykalnespołecznie
irewolucyjnie,ruchliweStowarzyszenieDemokratówPolskich.Odrębne,krótkotrwałeprace
agitacyjneprowadziłteżzachodniogalicyjskiZwiązekMazurski,nazywanyczęstoKonfederacją
Mazurską(SzczepanMułkowski,FortunatStadnicki,LeonZaleski,JanSzczepanowski,Stanisław
Malinowski,JanMarynowski).W1841r.,pouwięzieniuczołowych,sprzysiężonychrewolu-
cyjnychdemokratów,wszystkieteśrodowiskaspiskowezaprzestałyzorganizowanejdziałalności.
RuchspiskowynieominąłrównieżWielkopolski,gdziepojawiłysięgrupkiStowarzyszenia
LuduPolskiego,azasprawąemisariuszyTDP(głównieWalerianaBreańskiego)izpomocą
znanegofilozofaKarolaLibeltaudałosiępowołaćdożyciaKomitetPoznański,któryrozwinie
akcjęprzygotowawcządopowstania.DziałalnośćspiskowąpodejmierównieżWalentyStefański
(synrybakazeŚródkikołoPoznania),właścicielpoznańskiejksięgarniidrukarni,redaktorepi-
zodycznegopismanPostęp”(1842)orazczasopismpromującychideedemokratyczneireligijne,
kolejno:nObronaPrawdy”inKrzyżiMiecz”.Wpóźniejszymokresieuczestnikpraczawiązanej
wBerlinieLigiPolskiej(1850–1856)jorganizacjijednoczącejreprezentantówróżnychstanów
społecznych:odziemiaństwapowłościan,głoszącejpostulatydemokratyczneihasłasolidaryzmu
społecznego(GustawPotworowski,AugustCieszkowski,KarolLibelt,WojciechLipski).
W1842r.zinicjatywyStefańskiego,młynarzaJózefaEsmanaiślusarzaJózefaLipińskiego
powołanoZwiązekPlebejuszy(ZwiązekKlasPracujących),który,jakgłosiłpruskiaktoskarżenia
z1847r.,opartybyłnanzasadachkomunistycznychireligijnymfanatyzmie”.Dozwiązkuprzy-
stąpiłyróżnenelementy”plebejskie:odrzemieślników–czeladników,majstrów,służbyfolwarcznej,
parobków,pobogatszychwłościanorazmłodzieższkolną.ZwiązekPlebejuszyskupiłsięprzede
wszystkimnaprzygotowaniachdozbrojnegopowstanialudowego.Plebejuszedążylidozniesienia
różnicmiędzystanami,wywalczeniawdrodzepowstania(lubrewolucji)sprawiedliwegopodziału
nziemidlawszystkich”iprzyznaniasprawiedliwego,chrześcijańskiegoprawadopracy.Naczas
powstaniaproponowalinawetznieśćcałkowiciewłasnośćprywatną,amajątkioddaćzarządowi
gminnemu.GłównyideologplebejuszyjWalentyStefańskiwswoichartykułachibroszurach
sygnowanychpseudonimemnPolakXIXwieku”opowiadałsięzapotrzebącałkowitegowyzwo-
leniaspołecznegoiekonomicznegowszystkichwarstwuciskanych,uzasadniająctenpostulat
nakazamipłynącymizEwangelii.Dopierowdrodzerewolucjiludowej,czasamiprzezniego
określanejjakonrewolucjaagrarna”,miałazostaćzaprowadzonaprawdziwawolnośćirówność
opartanamiłościbliźniegoiChrystusowymbraterstwie.Zwieńczeniemtychpoglądówbyła
napisanaprzezStefańskiegow1869r.UstawaZjednoczeniawKrólestwieBożym.Poaresztowaniu
Stefańskiego(1845)większośćPlebejuszyprzystąpiładoKomitetuPoznańskiegoipodjęławspół-
pracęzemisariuszamiTDP
,przygotowującsiędopowstania,któremiałowybuchnąćw1846r.
14
