Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskalewicachrześcijańska(1832–1914)...
przystąpilitakżepolitycydotądniezwiązanizżadnymśrodowiskiem,świeccyiduchowni,uczest-
nicyzawiązanegonapoczątku1833r,emigracyjnegowęglarstwa(NamiotNarodowy).Łączyło
ichwspólneprzekonanieopotrzebiepowiązaniasprawyniepodległościzprogramemreform
socjalnych.TDPw1834r.liczyłponad600członkówzrzeszonychw46sekcjach(w1835r.było
ichjuż72).Donajważniejszychnależały:Paryż,Poitiers,Tuluza,Portsmouth,Mont–de–Marsan,
Montpellier,Laval,JerseyiCatres.
NajważniejszymorganemzarządzającymtowarzystwabyłaCentralizacja.Dopierwszej,
wybranejdopierow1836r.,należeli:JanNepomucenJanowski,TomaszMalinowski,Aleksan-
derMolsdorf,WiktorHeltman,HenrykJakubowski,RobertChmielewski,LucjanZaczyński,
AdolfChrystowskiiWincentyCypryński.SwójprogrampolitycznyTDPszerzyłogłównie
poprzezbroszury,jednodniówkiiodezwy.Zagłówneorganyprasowetowarzystwauchodziły:
nDemokrataPolski”inPismoTowarzystwaDemokratycznegoPolskiego”.Mniejszeznaczenie
miały:nPostęp”,nPrzyszłość”,nPamiętnikTowarzystwaDemokratycznegoPolskiego”czyluźno
związanezdemokratami:nNowaPolska”,nPrzeglądRzeczyPolskich”,nWychodziec”.
WakciezałożeniaTDP
,nazywanymczęstonMałymManifestem”,którywyszedłspodpióra
grupyskupionejwokółTadeuszaKrępowieckiegoipijaraAleksandraAntoniegoPułaskiego,
odnajdziemyustęponwspólnejdlawszystkichziemiijejowocach”.Dokumentwswojejtreści
opróczkoniecznościreformspołecznychbyłjednakbardzoogólnikowy.Uszczegółowiłagodo-
pieroodezwaDoobywateliżołnierzyz12listopada1832r.Jejautorembyłnajprawdopodobniej
ks.Pułaski.Przebrzmiewaławniejmocnoegalitarnaidearówności,wprostjednakwywiedziona
zchrześcijaństwa.Pułaskipisał:nBógdałziemiędlawszystkichludzi,abyichkarmiłaowocami
swemi,leczszczególniejdlatych,którzypracują,bopracowitośćzasługąjestuBoga,apróżniak,
choćbywszyscymusiękłanialiludzie,choćbywewspaniałychpałacachsiedział,choćbyopły-
wałwewszystko,nigdysięniespodobaBogu.(ł)Bógchciał,abywszyscyludziebylirówni
pomiędzysobąiabywygodniejszeżyciebyłoskutkiemichwiększejpracy”.
ReligijneodwołaniawoficjalnychdokumentachTDP
,choćbyłypopieraneprzezniektó-
rychdziałaczy(np.WojciechaDarasza,JanaKantegoPodoleckiego,TadeuszaKrępowieckiego,
StanisławaWorcella,JózefaOrdęgi),byłyzwalczaneprzezniecobardziejindyferentnąreligijnie
nlewicę”,skupionąwokółIgnacegoPłużańskiegoiAdamaGurowskiego.Tenostatnijakore-
daktoriwydawcaefemerydalnegoiepizodycznegopisemkanPrzyszłość”jeszczew1834r.pisał:
(ł)prawdziwanarodowośćniejestprzywiązanądonazwiskkasty;ludjąstanowi,ludjąpielęgnu-
je,ludjąkrwiąswojąhoduje,swąsilnądłoniąwspieraizwiekówwwiekiprzechowuje.Jaków
odwiecznyogień,cogorzałwświątyniczystychdziewic,takąjestnarodowośćludu.(ł)Dlatego
towszystkiewielkieprawdyodludunaprzóduznanemibyły,awtradycyjnychkastachopór
znajdowały.ZludubyłChrystus,zludujegotowarzysze.Wimieniuludufrancuskiegodziałała
konwencjanarodowa,aludjejradypojmował,ochoczowykonywał,zbawiennemwstrząśnieniem
społecznośćwłasnąieuropejskąodrodził.UnaswPolsceszlachtajedyniedostarychprzywiązana
23
